Participatie
Sport brengt mensen bij elkaar, geeft invulling aan participatie en verhoogt zelfredzaamheid bij mensen. Participatie kent verschillende vormen, zoals burgerparticipatie en beleidsparticipatie. Bij burgerparticipatie gaat het om het actief meedoen (initiatief nemen) bij de planning, ontwikkeling en uitvoering van sportactiviteiten en -aanbod. Beleidsparticipatie is meer passief van aard en betreft het deelnemen aan georganiseerde activiteiten/aanbod, zoals een inloopavond om input te geven op het nieuwe sportbeleidsplan van de gemeente.
Participatie is een sleutelbegrip in het werken aan empowerment (het versterken van de eigen kracht van burgers) en een belangrijke succesfactor van gezondheidsbevordering. Een goede gezondheid bevordert participatie; andersom bevordert participatie een goede gezondheid. Voor mensen met een minder goede gezondheid en in wijken met lage SES (Sociaal-economische Status (SES) Positie die iemand inneemt in de sociale hiërarchie, gemeten aan de hand van opleiding, inkomen of beroepsstatus.) kan burgerparticipatie veel betekenen voor zelfvertrouwen, steun en eigenwaarde. Sport en bewegen dragen bij aan participatie en empowerment, verminderen sociaal isolement, versterken van zwakkere groepen en dragen dus ook bij aan een betere gezondheid.
De uitdaging in deze ‘participatieprocessen’ is te redeneren vanuit de burger en niet direct vanuit sportbeleid (met haar beleidsdoelstellingen, budget, aanpak ed.). Of om juist een centrale en serieuze rol aan de burger in het beleidsproces te geven (bron Verwey-Jonker).
Voorbeeld: Burgerparticipatie bij inrichting landgoed Adrichem in Beverwijk.
De hockeyclub BHC Overbos in Beverwijk had in 2014 een wachtlijst en zocht naar oplossingen voor haar capaciteitsbehoefte. De club komt bij gemeente Beverwijk met het verzoek om een vierde kunstgrasveld. Omdat de hockeyvelden in een park liggen omvat dit verzoek meer dan alleen een sportvraagstuk; namelijk ook financiën, ruimte, verkeer, parkeren, overlast, natuur en waterberging. De gemeente heeft het capaciteitsprobleem van één sportvereniging integraal bekeken door sportpark en stadspark als een geheel beweegvriendelijk park te bekijken voor een diversiteit aan gebruikers. De gemeente heeft hierbij de sportverenigingen, bewoners en belanghebbenden van het park betrokken. Dit heeft geleid tot een visie Landgoed Adrichem waarbij recreatiepark en sportpark worden vervlochten. Het sportpark wordt een open sportpark, waarbij de sportvelden in een parkachtige setting liggen. Er komt niet alleen een extra kunstgrasveld maar ook een doorgaande verbindingsroute voor voetgangers en fietsers, extra sporttoestellen, watertappunten en een skatebaan en beweegtuin.
Jeugdparticipatie in de sport
Jeugdparticipatie houdt in dat jongeren invloed uitoefenen op hun leefomgeving; ze doen actief mee, hebben inspraak en kunnen meebeslissen. Daarbij hoort ook ruimte voor eigen initiatief (bijv. zelf sportactiviteiten organiseren) en meer verantwoordelijkheid. Dit vergroot de betrokkenheid. Jeugdparticipatie komt de kwaliteit van sportvoorzieningen ten goede, onder andere omdat vraag en aanbod beter op elkaar kunnen worden afgestemd. Jeugdparticipatie in de sport kan ook ingezet worden om te voorkomen dat jeugdigen stoppen met sporten of hun lidmaatschap van de sportvereniging beëindigen. Veel gemeenten hebben jeugdparticipatie als beleidsdoel geformuleerd.
Kenniscentrum Sport & Bewegen heeft programma's ontwikkeld die zich richten op de actieve jeugdparticipatie in de sport, zoals het instrument J-score.
Hoe houd je jeugd uit lage inkomensgezinnen in beweging?
Jeugd tussen de 4-12 jaar uit lage SES (Sociaal-economische Status (SES) Positie die iemand inneemt in de sociale hiërarchie, gemeten aan de hand van opleiding, inkomen of beroepsstatus.) wijken sporten minder dan het landelijk gemiddelde. Kenniscentrum Sport & Bewegen zocht uit hoe u deze jeugdgroep het beste benadert en bindt voor sport-en beweeginterventies. Werkende strategieën zijn:
- Bouw een vertrouwensrelatie op met de jongeren door altijd dezelfde trainer bij de activiteiten te betrekken.
- Betrek ouders bij de activiteiten zodat zij leren hun eigen kinderen te stimuleren in het vertonen van het gewenste gedrag.
- Zorg dat de trainingen structureel plaatsvinden op vaste plaatsen en tijdstippen. Laat de kinderen op elk gewenst moment instappen zonder limiet voor aantal deelnames.
Kenniscentrum Sport & Bewegen biedt in hun whitepaper Jeugd uit gezinnen met een laag inkomen nog meer werkzame elementen en strategieën.
Participatie in de wijk
Participatie in de wijk gaat over het inspelen op ideeën en denkkracht van bewoners door het faciliteren van deze initiatieven. Samen iets doen waar je trots op kunt zijn geeft een gevoel van saamhorigheid. Participatie draagt bij aan sociale cohesie, gevoel van veiligheid en leefbaarheid in de wijk. Bij de interventie ‘buurtsportvereniging’ die in diverse gemeenten is opgezet, gaat het erom het zelforganiserend vermogen van mensen in de buurt te benutten en samen te werken aan de ideale wijk met de mogelijkheden voor een leven lang sporten voor iedereen. Bewoners en lokale professionals, zoals de buurtsportcoach, ondersteunen en helpen elkaar bij de uitvoering van de door hen gewenste sportactiviteiten.