Drugsgebruik brengt gezondheidsrisico’s met zich mee, maar de verschillen per middel zijn groot. Drugsgebruik kan leiden tot acute gezondheidsrisico’s (zoals paniekaanvallen of bewusteloosheid), of gezondheidsschade op de lange termijn. Sommige drugs zijn erg verslavend. Daarnaast kan drugsgebruik gevolgen hebben voor de naaste omgeving, bijvoorbeeld als er kinderen of een partner in het spel zijn, en maatschappelijke schade veroorzaken, zoals criminaliteit en overlast.

Gevolgen voor de gezondheid

Korte termijn

Drugsgebruik kan leiden tot acute gezondheidsincidenten. Zo’n incident kan veroorzaakt worden door overdosering, vervuilde drugs en het combineren van verschillende drugs of drugs met alcohol. Maar persoonlijke kenmerken (denk aan vermoeidheid, psychische instabiliteit) en de fysieke omstandigheden (een hoge omgevingstemperatuur of een panieksituatie) kunnen elk middelengebruik risicovol maken. Zo kan cannabisgebruik leiden tot somberheid en GHB gammahydroxybutyraat (GHB) GHB is middel met een verdovende werking. Het werd vroeger gebruikt als narcosemiddel bij operaties, maar nu als partydrug. (gammahydroxybutyraat (GHB) GHB is middel met een verdovende werking. Het werd vroeger gebruikt als narcosemiddel bij operaties, maar nu als partydrug.) gebruik tot bewusteloosheid en ademhalingsstoornissen. In een kleinschalig onderzoek [1] onder ecstasy-gebruikers wordt gepleit voor meer onderzoek naar gezondheidsincidenten door ecstasy omdat het er op lijkt dat veel ecstasy-gebruikers niet naar een EHBO gaan maar wel klachten als black outs of geheugenverlies ervaren.

Ook kunnen gebruikers zichzelf en anderen in gevaar brengen als ze onder invloed van drugs aan het verkeer deelnemen. In sommige gevallen maakt drugsgebruik agressief of ontstaan opgefokte situaties omdat mensen onder invloed anders reageren dan normaal verwacht kan worden. Tot slot hebben mensen onder invloed van drugs vaker onveilige seks of achteraf spijt van een seksuele ervaring [2]. Zie ook het themadeel Seksuele gezondheid.

Lange termijn

Op lange termijn kan drugsgebruik schadelijk zijn door het ontstaan van lichamelijke en psychische problemen en afhankelijkheid. Het risico op verslaving verschilt per drug: sommige drugs (zoals heroïne en GHB gammahydroxybutyraat (GHB) GHB is middel met een verdovende werking. Het werd vroeger gebruikt als narcosemiddel bij operaties, maar nu als partydrug. (gammahydroxybutyraat (GHB) GHB is middel met een verdovende werking. Het werd vroeger gebruikt als narcosemiddel bij operaties, maar nu als partydrug.)) zijn snel verslavend, andere drugs (zoals ecstasy) hebben dat effect veel minder, al zijn er wel mensen die uitgaan zonder ecstasy niet leuk meer vinden. Ook de lichamelijke problemen verschillen per middel. Zo kan het snuiven van cocaïne op den duur het neusslijmvlies beschadigen en het injecteren van drugs vergroot het risico op infectieziekten. Lees meer over drugs op Drugsinfo.nl.

Gevolgen voor de omgeving

Regelmatig drugsgebruik en verslaving heeft niet alleen negatieve gevolgen voor de gebruiker maar ook voor zijn of haar sociale omgeving en de maatschappij. Het gaat hier om verstoring van gezins- en familierelaties, problemen op school of op het werk, het veroorzaken van overlast of het vertonen van crimineel gedrag, negatieve invloed op het veiligheidsgevoel, kosten voor gezondheidszorg, ziekteverzuim en criminaliteit.

Alcohol, heroïne en cocaïne scoren zeer hoog in het veroorzaken van sociale en maatschappelijke schade schade [4][5]

Voorbeelden van sociale en maatschappelijke schade door drugsgebruik:

• Een kwart van de Nederlanders gaf aan dat in 2014 wel eens drugshandel of –gebruik voorkwam in hun buurt. 4% heeft hiervan in 2014 veel overlast ervaren (Nationale Drugs Monitor 2015).
• Gebruikers van alcohol, cocaïne en amfetamine kunnen agressief gedrag vertonen. Soms worden drugs (vooral cocaïne) gebruikt voor extra kracht, moed en uithoudingsvermogen bij rellen (bijvoorbeeld door voetbalsupporters).
• Politie- en ambulancepersoneel wordt bij het werk geregeld gehinderd door personen onder invloed van alcohol of een combinatie van drugs en alcohol.
• Schooluitval en ziekteverzuim zijn maatschappelijke gevolgen van drugsgebruik op de lange termijn [6][7]. Frequent cannabisgebruik is een risicofactor voor spijbelen, geringe schoolmotivatie, verminderde schoolprestaties en uitval. Jongeren die spijbelen kunnen op straat gaan “hangen” en onrust veroorzaken.
• (Huiselijk) geweld onder invloed van drugs.

Ook de productie van drugs geeft veel overlast en onveiligheid in gemeenten. Hennepteelt veroorzaakt stank en verhoogt het brandgevaar (met name in woonwijken) en schade aan woningen. Ecstasylaboratoriums dumpen afval in natuurgebieden en drugscriminelen proberen te infiltreren in gemeentebesturen en andere publieke organisaties. Dit ondermijnt het lokale gezag en verslechtert de veiligheid en leefbaarheid.

Lees meer over drugsoverlast en hennepteelt en over ondermijning op de website van het CCV (Centrum Criminaliteitspreventie en Veiligheid).