U bent hier
Integrale aanpak overgewicht: pijler Voorlichting en educatie
Jeugd
Kinderopvang en school zijn, naast de thuissetting, aangewezen plekken om kinderen bewust te maken van gezond en duurzaam voedsel en om ze een actieve leefstijl aan te leren. Werken aan gezondheid loont. Het draagt bij aan betere schoolprestaties, minder schooluitval en een gezondere leefstijl.
Pijler concreet invullen
Hieronder vindt u mogelijkheden om de pijler voorlichting en educatie concreet in te vullen. Kijk daarvoor ook op het interventieoverzicht overgewicht.
- Informatie verstrekken op het gebied van gezond eet- en beweeggedrag: ontbijten, minder frisdrank, meer buiten spelen en bewegen, minder tv- of computergebruik. Dit gebeurt vaak ook in combinatie met programma's op de kinderopvang of school. Bijvoorbeeld door gebruik te maken van de Basisreeks gezond eten en bewegen van het Voedingscentrum.
- De Jeugdgezondheidszorg heeft de richtlijn overgewicht ter beschikking.
- Verloskundigen kunnen het Infozien Gezond Groeien uitreiken aan zwangere vrouwen.
- De scholing Gezonde Start voor (toekomstige) medewerkers in de kinderopvang (train-de-trainer cursus). Een Gezonde Start leert hoe zij samen met ouders, kinderen een gezonde, actieve en veilige omgeving bieden en zelf het gezonde voorbeeld geven.
- De JGZ kan gebruikmaken van de Basisreeks gezond eten en bewegen, en de map Praten over Gewicht van het Voedingscentrum.
- Bewegen op de kinderopvang en op school en buitenschoolse beweegactiviteiten. Bekijk de sport en beweegactiviteiten voor primair onderwijs en voortgezet en middelbaar onderwijs.
Voorbeeld primair onderwijs: Smaaklessen
Smaaklessen is een lesprogramma over eten en smaak voor de basisschool. Door te proeven, ruiken, voelen, horen en kijken verkennen kinderen hun eten. Kinderen doen smaakproefjes en worden zich bewust van hun eigen smaak en factoren die daarop van invloed zijn. Hun nieuwsgierigheid wordt geprikkeld en door Smaaklessen krijgen kinderen flink wat kennis over eten én ervaring met gezond en duurzaam kiezen.
Voorbeeld voortgezet onderwijs en mbo: Weet wat je eet
'Weet wat je eet' is een lespakket voor het voorgezet onderwijs en mbo over gezonde voeding veilig en duurzaam eten. Het lespakket bestaat uit negen online lessen en een speciale praktijkles waarin de leerlingen ervaren hoe ze verleid worden door de sociale omgeving en het voedselaanbod.
Voorbeeld: SALVO
SALVO staat voor Stimuleren Actieve Leefstijl Voortgezet Onderwijs (VO) en is een onderzoeksproject van de Hogescholen van Amsterdam, Arnhem en Nijmegen waarin via een participatieve aanpak VO-scholen hun sport- en beweegbeleid intensiveren. Samen met vmbo-leerlingen is onderzocht wat zij van sporten en bewegen vinden en hoe bestaande activiteiten hierop aan te passen. Deze aanpak leidt tot (een mix van) effectieve interventies die een actieve leefstijl onder leerlingen van vmboscholen stimuleert en maakt resultaten meetbaar en volgbaar (leerlingvolgsysteem). Het leert ook hoe vmbo-leerlingen naar de omgeving kijken en wat hun mogelijkheden zijn hier vorm aan te geven. Meer nog leert het dat het betrekken van school en docenten in breed kader erg belangrijk is voor het slagen van een project/proces/interventie.
- De JGZ, kinderopvang, het onderwijs en anderen die met ouders werken kunnen gebruik maken van de argumentenkaartjes om ouders bewust te maken van het belang van voldoende bewegen en gezond eten. De argumentenkaartjes zorgen voor een positieve insteek van het gesprek, aansluitend op de belangen van ouders. Ouders zijn zich vaak niet bewust van het overgewicht van hun kinderen (lees ook: Ouders in drie stappen enthousiast voor aanpak overgewicht).
- De kinderopvang kan verschillend informatiemateriaal uitreiken aan ouders. Zie ‘ondersteuning voor de kinderopvang’.
- Via het CJG en de Jeugdgezondheidszorg kunnen ouders advies krijgen over opvoeden en gezonde voeding en bewegen.
- Het onderwijs kan meer inzetten op bewegend leren en daardoor op meer presteren en zo een voorbeeldrol richting ouders pakken. Lees meer (voorbeelden) over bewegend leren.
- Informatie over opvoedingsondersteuning en ouderparticipatie.
Wanneer op school of het kinderdagverblijf activiteiten of interventies plaatsvinden rond gezond eten en bewegen, hebben dezen meer kans van slagen als ouders hierbij worden betrokken. Dit vergroot de kans dat kinderen thuis en op school dezelfde boodschappen meekrijgen. Overigens zijn er diverse interventies, zoals Beweegkriebels en B.Slim gericht op de preventie van overgewicht van kinderen die ook gericht zijn op de ouders. Lees meer over Gezonde Kinderopvang en ouders als partners
Voorbeeld: Gewichtige gezinnen
Ouders betrekken is erg belangrijk in de interventie Gewichtige gezinnen. De interventie kent daarom drie ouderbijeenkomsten, vijf huisbezoeken en telefonisch of online contact met het gezin. Thema’s die aan bod komen zijn: kennis en vaardigheden over (het belang van) voeding en bewegen en de relatie tussen gevoelens, gedachten en gedrag. Lees meer over Gewichtige Gezinnen
Volwassenen
Zoals aangegeven, is ten eerste een omgeving die gezonde keuzes faciliteert en stimuleert ontzettend belangrijk. Daarnaast worden volwassenen met voorlichting, educatie en cursussen op weg geholpen bij het maken van gezonde keuzes. Het is van belang om daarbij de sociale omgeving te betrekken.
Pijler concreet invullen
- Online consumenteninformatie over voeding via het Voedingscentrum. Ook geven zij verschillende boeken en informatiefolders uit over specifieke onderwerpen zoals de Schijf van Vijf, overgewicht en diabetes type 2. Tevens zijn er online tools beschikbaar om persoonlijk te werken aan een gezonder eetpatroon.
- Begrijpelijke artikelen over voeding en beweging in de lokale media (suffertje en lokale teletekst).
- Promotieactie in samenwerking met lokale supermarkten / lokale bekendheden.
Voorbeeld: Voel je goed! voor laaggeletterden met overgewicht
Voel je goed! is een project in Hengelo voor laagopgeleide volwassenen met overgewicht, die aan de slag willen met hun leefstijl maar belemmerd worden door hun laaggeletterdheid. Voel je goed! is speciaal ontwikkeld voor laaggeletterden en bestaat uit individuele eet- en beweegadviezen van een diëtist (in makkelijke taal) en groepslessen gezondheidsvaardigheden van een vrijwilliger. Lees meer over Voel je goed!
Ouderen
Net als bij volwassenen geldt dat voor ouderen een omgeving die gezonde keuzes faciliteert en stimuleert ontzettend belangrijk is. Als gemeente is het dan ook goed om voorlichting specifiek te richten op ouderen.
Pijler concreet invullen:
- In het wat werkt dossier ouderen en bewegen leest u waarom investeren in het stimuleren van beweging bij ouderen belangrijk is, en welke aanpak werkt.
- Inzetten van interventies specifiek voor de doelgroep 50+, bijvoorbeeld ‘Elke stap stelt’ voor een actievere leefstijl. Bekijk meer sport- en beweegaanpakken voor ouderen.
- Ouderenadviseurs zijn aanwezig op spreekuren van wijkteams en komen op aanvraag bij mensen thuis. Ook zijn ze telefonisch en digitaal bereikbaar voor de senioren. Het is daarom van groot belang dat een gemeente deze contactgegevens goed communiceert richting haar bewoners. Zij helpen senioren met vragen over zorg, welzijn en wonen. Zij kunnen bovendien een waardevolle schakel zijn bij beweegstimulering van deze mensen, bijvoorbeeld door hen te informeren over het beweegaanbod. Meer informatie over de inzet van ouderenadviseurs? kijk op de website van Sociaal Werk Nederland of van Movisie.
Voorbeeld: Elke stap telt in Emmen
Uit onderzoek van het CBS blijkt dat in Drenthe de meeste Nederlanders met (ernstig) overgewicht wonen: 52,9% van de inwoners. Van de 65-plussers heeft zelfs 61% (ernstig) overgewicht. Wat doen Drentse gemeentes hieraan? De gemeente Emmen doet bijvoorbeeld mee aan het programma Elke Stap Telt. Tijdens deze erkende interventie maken 55-plussers in tien weken tijd op een laagdrempelige manier kennis met wandelen, én met leeftijdsgenoten. Fysieke activiteit en sociale contactmomenten vormen samen de basis om de doelgroep zowel preventief als reactief gezonder, zelfstandiger en gelukkiger te maken. En de gemeente? Die ziet als het goed is een verlaging in zorgzwaarte en een verhoging in leefbaarheid tegemoet.
Voorbeeld: Groningen Active Aging Strategy (GAAS)
Ouderen in achterstandswijken bewegen minder dan andere ouderen. Dat verhoogt de kans op chronische aandoeningen en kwetsbaarheid, wat drukt op de gemeentelijke budgetten voor ondersteuning en zorg. GAAS is speciaal ontwikkeld om actief ouder worden te bevorderen bij thuiswonende ouderen (vanaf 65 jaar) die onvoldoende actief en eenzaam zijn en in sociaaleconomische achterstandswijken wonen. De strategie kenmerkt zich door de deelnemers zélf zeer expliciet te betrekken bij de organisatie, inhoud en uitvoering van het beweegprogramma. Lees meer over Groningen Active Aging Strategy