Gezond Slotermeer

22 actieve bewoners uit de wijk Slotermeer in Amsterdam zijn getraind tot gezondheidsambassadeur. Zij onderzochten hoe medebewoners zich gezonder kunnen voelen, en wat hiervoor nodig is. Alle aspecten van de wijk namen ze onder de loep, zoals de gebouwde omgeving, de sociale en culturele aspecten, transport, en aanwezige voorzieningen. Ook vroegen ze de bewoners wat ze zelf kunnen doen voor een gezondere wijk. De ambassadeurs hebben meer dan 200 mensen in de wijk geïnterviewd. Coördinatie en projectleiding lag bij Eigenwijks, een bewonersorganisatie in Amsterdam Nieuw-West. De trainers waren professionals die al jaren in Slotermeer werken. Ook de GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst) en de Hogeschool van Amsterdam maakten deel uit van het projectteam. Het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) voerde de wetenschappelijke evaluatie van het project uit.

Lea den Broeder (foto), Coördinerend Adviseur Integraal Gezondheidsbeleid (RIVM), vertelt over de resultaten van het project Gezond Slotermeer.

Wat was de aanleiding en doel van dit project?

Uit het wijkprofiel, gemaakt door Stadsdeel Nieuw West, bleek dat er diverse knelpunten waren op het gebied van gezondheid, armoede, werkloosheid en leefbaarheid. Zo is er veel overgewicht en diabetes vergeleken met andere delen van de stad, zijn de mensen in Slotermeer veel vaker eenzaam, en hebben velen schulden. De bewoners ervaren hun wijk vaker als onveilig en onaantrekkelijk, aldus het wijkprofiel. Er was behoefte om meer in detail te onderzoeken hoe bewoners hier zelf over denken, zodat het lokale beleid beter zou kunnen aansluiten bij hun ervaring en prioriteiten. Het Stadsdeel vroeg daarom Eigenwijks om het project ‘Gezond Slotermeer’ op te zetten.

Hoe hebben jullie de gezondheidsambassadeurs geselecteerd?

Deze bewoners zijn door Eigenwijks gevraagd om mee te doen. De bewonersorganisatie heeft een enorm netwerk van wijkbewoners die in het buurtcentrum bij elkaar komen. Zij hebben gekeken welke bewoners interesse hadden in het onderwerp en graag mee wilden doen, en of deze mensen genoeg kennis hadden van de Nederlandse taal.

Wat is de meerwaarde van deze gezondheidsambassadeurs?

Deze ambassadeurs spraken meestal met de bewoners in hun eigen taal. Zij konden bewoners bereiken die normaal niet met onderzoekers of beleidsmakers praten.


De gezondheidsambassadeurs van Sloterwijk Gezond(er)

 

 

Wat zijn aandachtspunten bij de training van gezondheidsambassadeurs?

Om ambassadeurs te helpen bij de interviews kregen zij een handleiding mee. Daarin stond hele praktische informatie: waar ga je bijvoorbeeld zitten, hoe regel je de koffie en thee etc. Ze kregen daarnaast een formulier waarop ze de resultaten van de interviews konden schrijven, ook wel “het verhaal van mijn groep” genoemd.
Er is bewust gekozen om de training en materialen niet in eigen taal te doen. Ervaring is in deze wijk dat bewoners al geïsoleerd zijn binnen hun eigen culturele groep. Bewoners willen graag contacten leggen buiten culturen om. Dit project hielp om over deze cultuurgrenzen heen te kijken.

Zijn deze materialen beschikbaar?

Informatie over gebruikte materialen is te verkrijgen bij St. Eigenwijks. Contactpersoon is Karin Kauw. Stuur haar een e-mail

Hoe is er rekening gehouden met taalbarrières van deze ambassadeurs?

Trainers hebben hier veel aandacht aan besteed. Er was steeds een dubbelcheck of de mensen begrepen wat er gezegd werd tijdens de training. Zo hebben ze één groep bijvoorbeeld opnieuw ingedeeld omdat het verschil in taalniveau te groot was. Bij de interviews bleek dat een aantal ambassadeurs het moeilijk vonden om het formulier in te vullen. Een onmisbare aanvulling waren daarom achteraf gehouden focusgroepen. Ambassadeurs vertelden hier hun bevindingen.

Wat is er met de uitkomsten van de interviews gedaan?

De resultaten van de verhalen moet je zien in relatie tot andere gegevens, bijvoorbeeld uit de wijkanalyse. Ambassadeurs identificeren zich vaak met de doelgroep. Bijvoorbeeld “men vond dat er veel rotzooi in de wijk is en dat is ook mijn ervaring”. Is dit iets wat ze gehoord hebben of iets wat ze zelf vinden?
Het thema eenzaamheid pakken Eigenwijks, het stadsdeel en de GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst) gezamenlijk op. Ook de ambassadeurs doen hier weer aan mee. Er wordt nu een gezamenlijke strategie bedacht. Ook het thema ongezond binnenklimaat pakt Eigenwijks samen met BOOT/HvA op. Studenten ondersteunen voor hun minor de ambassadeurs. Zij leren over de eigen invloed op een gezond binnenklimaat en worden bijgepraat over de stand van zaken van de renovatieplannen in de wijk. De ambassadeurs bespreken wat zij zelf kunnen doen om te zorgen voor een gezonder binnenklimaat in de woningen in de wijk. De gegevens zijn verder gebruikt om samen met de wijkbewoners een buurtapp te maken.

Hoe houd je ambassadeurs betrokken en enthousiast?

Ambassadeurs zijn nu getraind, dan willen ze doorgaan. Om ze betrokken en enthousiast te houden is het belangrijk om niet alles van bovenaf op te leggen. “We hebben iemand nodig om voorlichting te geven, laten we hier de ambassadeurs voor vragen”. Zo werkt het niet. Laat ze juist zelf ideeën aandragen en uitvoeren. Het zijn geen uitvoerders van ideeën van anderen. Een aantal factoren spelen verder ook mee dat ze betrokken blijven: zij vinden het onderwerp belangrijk en zij vinden het ook leuk en gezellig (er ontstaan vriendschappen). Ze geven zelf aan veel te hebben geleerd: zo vinden zij dat hun Nederlands beter is geworden. Dat het project binnen een groep gebeurt, vinden zij belangrijk. Daarnaast is structuur belangrijk: zoveel mogelijk een vaste dag en tijd voor bijeenkomst en een vast contactpersoon waar de ambassadeurs altijd terechtkunnen.

Krijgen ze ervoor betaald?

Ja, ze hebben een klein bedrag gekregen. Ik vind dat belangrijk. Ze doen dingen voor jou, die je anders zelf zou moeten doen. Dan is het niet onredelijk dat ze hier iets voor krijgen; een stukje waardering.

Meer informatie over het project, én over het vervolg