Met een samenhangende, integrale aanpak bereikt u meer. Kijk dus breed en verbind lokaal gezondheidsbeleid met armoede- en schuldhulpbeleid. Werk integraal aan de hand van de pijlers voorlichting en educatie, signalering en advies en ondersteuning, fysieke en sociale omgeving, en regelgeving en handhaving.
Bied maatwerk
Mensen die leven in armoede hebben vaak meerdere problemen. Passende ondersteuning en maatwerk is daarom noodzakelijk. Dit betekent dat het meenemen van andere problemen (psychosociale problemen, verslaving, woonsituatie, gezinssituatie e.d.) bij het werken aan gezonde inwoners een belangrijke voorwaarde is. Voordat er ruimte is om te werken aan een gezonde leefstijl, is het bijvoorbeeld nodig om de financiële basis op orde te krijgen. Dit betekent dat in de begeleiding van mensen in armoede naar een gezondere leefstijl aandacht moet zijn voor de financiële situatie. Coachende vaardigheden van professionals en sensitiviteit voor beperkte (gezondheids)vaardigheden en stress is hierbij essentieel.
Werk integraal
U kunt integraal werken aan de hand van de volgende 4 pijlers:
1. Voorlichting en educatie
Het is belangrijk de voorlichting en educatie zowel te richten op professionals als op de mensen waar het om gaat, uw doelgroep. Bij de professionals gaat het erom hen te leren breder te kijken naar gezondheidsproblemen en het gesprek aan te gaan over armoede, schulden en stress in relatie tot gezondheid. Lees meer:
Bij de doelgroep gaat het erom financiële zelfredzaamheid te stimuleren. Dat wil zeggen dat mensen in staat zijn weloverwogen keuzes te maken waardoor hun financiën, op zowel korte als lange termijn, in balans blijven (Nibud, 2016). Lees meer: Financieel gezond zijn - Movisie
2. Signalering, advies en ondersteuning
Door samen te werken met andere organisaties, denk aan zorgverzekeraars, woningcorporaties, sociaal wijkteams, zorgprofessionals en scholen, kunt u tijdig inzicht krijgen bij welke mensen het mis gaat of dreigt te gaan. U kunt dan ingrijpen door middel van huisbezoeken, telefonisch contact en/of het versturen van brieven. Afhankelijk van het signaal kunt u kiezen voor een passende manier. Ondersteuning op maat is het beste. Lees meer:
Voorbeeld: Twentse gemeenten pakken schulden eerder aan
14 Twentse gemeenten hebben de handen ineen geslagen om beginnende schulden vroeger te signaleren en aan te pakken. Tussen de eerste betalingsachterstand en aanmelding bij de gemeentelijke schuldhulpverlening ligt over het algemeen zo’n 5 jaar. Vaak is de gemiddelde schuld dan al hoog opgelopen en zijn er meerdere schuldeisers. Daarbij zijn door de schulden en de stress die dit met zich meebrengt andere schulden ontstaan. De 14 gemeenten hebben afspraken gemaakt met betrokken instanties, zoals woningcorporaties, energiebedrijven en verzekeraars om betalingsachterstanden vroegtijdig te melden. Na een signaal nemen zij contact op met de betreffende inwoners om samen de situatie in kaart te brengen en te helpen zoeken naar een oplossing. Soms is bijvoorbeeld het gezamenlijk aanvragen van toeslagen en/of kwijtscheldingen al voldoende om verdere betaalachterstanden te voorkomen.
3. Fysieke en sociale omgeving
Het leven in armoede kan van invloed zijn op de sociaal-maatschappelijke participatie. Zo beperkt het gebrek aan geld vaak de mogelijkheden om sociale relaties aan te gaan of te onderhouden. Terwijl het deelnemen aan maatschappelijke activiteiten juist een positief effect heeft op de gezondheid van mensen. Het is daarom belangrijk om de sociale inclusie te verbeteren, om zo de (mentale) gezondheid te bevorderen. Dit kan bijvoorbeeld door het versterken van het sociale netwerk of door kansen op werk of maatschappelijke participatie te verhogen. Lees meer: Wat werkt-dossier Sociaal en gezond - Movisie.
4. Regelgeving en handhaving
Gebruik bestaande aanbestedingsprocedures en/of opdrachtverstrekkingen om de verbinding tussen armoede en gezondheid te versterken door voorwaarden te stellen. Besteed bij bestaande preventieprogramma’s rond overgewicht of andere leefstijlthema’s aandacht aan armoede en schulden, bijvoorbeeld door linken te leggen met Jeugdsportfonds/leergeld en andere minimaregelingen.
De gemeente kan mensen met een laag inkomen op verschillende manieren helpen, bijvoorbeeld via:
- algemene bijstand en bijzondere bijstand (de bijstand)
- kortingen voor mensen met een minimaal inkomen, zoals stadspassen die korting geven op cultuur en sport
- kwijtschelding van gemeentelijke belastingen
- collectieve ziektekostenverzekering voor minima
- de individuele studietoeslag
- de individuele inkomenstoeslag
- regelingen voor kinderen, zoals het kindpakket en voorzieningen voor sport of cultuur
- voorkomen van schulden en schuldhulpverlening