Wat is het GALA precies, en wat willen we ermee bereiken? Wat is het Sportakkoord II en de brede SPUK? En hoe verhoudt het GALA en zich tot het Integraal Zorgakkoord? Je leest het allemaal op deze achtergrondpagina over GALA en IZA. De figuur uit het GALA-akkoord verduidelijkt hoe alle verschillende programma's verband houden met elkaar.

Wat is het GALA?

Een gezonde generatie in 2040 met weerbare gezonde mensen die opgroeien, leven, werken en wonen in een gezonde leefomgeving met een sterke sociale basis. Dat is wat de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG Vereniging van Nederlandse Gemeenten (Vereniging van Nederlandse Gemeenten)) GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst ) GHOR Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio (GHOR) (Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio (GHOR) ) Nederland, Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en het ministerie van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport ) samen hebben afgesproken in het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) Hierbij staat het bevorderen en behouden van de fysieke en mentale gezondheid vanaf de eerste 1.000 dagen centraal, met speciale aandacht voor mensen in kwetsbare situaties.

Naast de focus op kinderen en jongeren richt het GALA zich ook op de volwassenen en op (het behoud van) de vitaliteit van het toenemend aantal ouderen. Op deze manier wordt het accent gelegd op gezondheid en preventie en minder op ziekte en zorg. Met het GALA wordt voortgebouwd op het Nationaal Preventie Akkoord en de Landelijke Nota Gezondheidsbeleid.

Het Gezond en Actief Leven Akkoord in beeld gebracht met het Sportakkoord II en de Brede SPUK
Rapport Gezond en Actief Leven Akkoord

 

 

Doelen GALA

In het GALA zijn de volgende doelen gesteld: 

  • Terugdringen gezondheidsachterstanden  
  • Een gezonde fysieke leefomgeving die uitnodigt tot bewegen en ontmoeten 
  • Het versterken van (de verbinding met) de sociale basis 
  • Een gezonde leefstijl 
  • Versterking van de mentale weerbaarheid en mentale gezondheid  
  • Vitaal ouder worden 
  • Domeinoverstijgende inzet vanuit een regionale preventie-infrastructuur 

Om de doelen die in het akkoord gesteld zijn te kunnen behalen, is er voor alle gemeenten geld beschikbaar, in één specifieke regeling, de Brede SPUK.  Hoe je met deze doelen concreet aan de slag kunt, vind je in het kennisoverzicht GALA.

Waarom GALA?

Waarom GALA Gezondheid is belangrijk en gaat iedereen aan. Uit onderzoek van het CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek) blijkt dat gezondheid belangrijk is voor het geluksgevoel. De weerbaarheid en veerkracht van mensen versterken, inzetten op minder medicijngebruik en het ontwikkelen van gezondheidsvaardigheden dragen allemaal bij aan een gezonde samenleving. Vandaar dat in het GALA concrete doelen zijn gesteld om een bijdrage te leveren aan het verminderen van de volgende problemen: 

  • Gezondheidsachterstanden zijn een hardnekkig probleem 

Gezondheidsachterstanden zijn maatschappelijk onwenselijk omdat dit een negatieve impact heef op de kwaliteit van leven van mensen en op de mogelijkheden voor mensen om te participeren in het economisch en maatschappelijk leven. Mensen in een kwetsbare sociaaleconomische situatie kampen veelal met armoede, schulden, problemen rondom huisvesting, eenzaamheid of werkloosheid. Deze omstandigheden maken dat zij een hoger risico op een slechtere (ervaren) gezondheid hebben. Mensen met een lager opleidingsniveau leven gemiddeld ruim 4 jaar korter en krijgen ruim 14 jaar eerder te maken met een slechter ervaren gezondheid dan hoogopgeleiden.  

  • Het zorgstelsel staat onder druk 

Het voorkomen van gezondheidsproblemen (universele en selectieve preventie), de inzet van (leefstijl)interventies bij hoog risico op ziekte (geïndiceerde preventie) en leefstijl als (onderdeel van de) behandeling (zorg gerelateerde preventie) is belangrijk om de kwaliteit, toegankelijkheid en houdbaarheid van het Nederlandse zorgstelsel in de toekomst te kunnen waarborgen. Nu al werkt 1 op de 6 werknemers in de zorg en geven we 13 procent van het nationale inkomen uit aan zorg. De komende decennia neemt de zorgvraag alleen maar verder toe, onder meer vanwege de vergrijzing. Het Integraal Zorg Akkoord (IZA) richt zich ook op het verminderen van de druk op het zorgstelsel 

  • Gezondheid wordt door veel factoren beïnvloed  

Er zijn vele determinanten/ factoren die van invloed zijn op de gezondheid. Ongezond gedrag in een ongezonde leefomgeving is verantwoordelijk voor bijna 20 procent van de ziektelast. Daarnaast is de gezonde keuze vaak niet de meest vanzelfsprekende. Hierdoor is ongezond gedrag sneller het gevolg.    

 

Hoe kun je werken aan het GALA? 

Een integrale benadering van preventie is nodig, met aandacht voor achterliggende factoren die invloed hebben op gezondheid. Dat kunnen individuele factoren zijn, maar ook de fysieke en sociale omgeving. Het gaat om werken aan ‘Health in all Policies’ waarbij er vanuit diverse domeinen gewerkt wordt aan gezondheid, zoals de publieke gezondheid, gezondheidszorg, sociaal domein en de fysieke inrichting.  

Voor kwetsbare groepen is een aparte en toegespitste aanpak nodig. Daar is de grootste gezondheidswinst te behalen. Dat vraagt gericht investeren: ongelijk investeren voor meer gelijke kansen (‘Equity in All Policies’). 

De doelen en onderwerpen van het GALA en Sportakkoord II sluiten aan bij de Aanpak Gezonde Gemeente. Daarmee werk je planmatig, domeinoverstijgend en met activiteiten op meerdere pijlers aan gezondheidsvraagstukken. Het geeft meer samenhang in de aanpak en een meer afgestemde inzet op de vaak complexe gezondheidssituatie van inwoners. Zo moet meer impact ontstaan. 

 

 

Wat is het Integraal Zorgakkoord?

Het Integraal Zorgakkoord (IZA) heeft is bedoeld om de zorg voor iedereen toegankelijk, kwalitatief goed en betaalbaar te houden. We willen anders (meer gericht op gezondheid en wat we kunnen, minder op ziekte); we moeten anders (arbeidsmarktkrapte, complexiteit, kwaliteit en uitgaven) en we kunnen anders. Om dit te bereiken zijn afspraken gemaakt tussen het ministerie van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport ) en een groot aantal partijen in de zorg. Hieraan wordt gewerkt aan de hand van een werkagenda met de volgende 8 onderdelen: 

Waardegedreven: goede voorbeelden van passende zorg worden breed ingezet en niet-passende zorg wordt niet meer geleverd. 

Passende zorg is de juiste zorg op de juiste plek. Regionale partijen maken regiobeelden en concrete regioplannen, waarin staat hoe partijen gaan samenwerken. De regiobeelden en plannen zijn te vinden op Regiobeelden en regioplannen (dejuistezorgopdejuisteplek.nl). 

De eerstelijnszorg moet laagdrempelig, dichtbij en minder versnipperd worden en is toegankelijk voor iedereen.   

Het verbeteren van de samenwerking in de driehoek sociaal domein - huisarts/POH Praktijkondersteuner Huisartsen (Praktijkondersteuner Huisartsen ) - ggz . Meer concreet gaat het over het versterken van de sociale basis, het verbeteren van de samenwerking tussen sociaal domein, huisartsenzorg en ggz-zorg en een analyse van de wettelijke en financiële mogelijkheden voor domeinoverstijgende samenwerking.

Een gezonde leefstijl zal onderdeel moeten gaan uitmaken van ons dagelijks leven. Ondersteuning komt allereerst vanuit het publieke of sociale domein. Preventie die betaald wordt uit de Zorgverzekeringswet wordt vooral ingezet bij zieke mensen of mensen met een verhoogd risico op ziekte. 

De zorg moet een aantrekkelijke sector zijn om in te werken en om in te blíjven werken.  

Gegevensuitwisseling is essentieel om de doelen in het Integraal Zorgakkoord te halen. En om goede en veilige zorg te bieden. Elektronische gegevensuitwisseling is de standaard in de zorg. Alle inwoners van Nederland hebben in 2025 digitaal toegang tot hun eigen zorggegevens via een Persoonlijke gezondheidsomgeving.  

De Zorgverzekeringswet is gebaseerd op concurrentiële en individuele contracten. Dat blijft zo. Wel gaat er gekeken worden naar het proces en de prikkels rondom contractering. Zorgverzekeraars gaan scherper letten op de inkoop van passende zorg. 


Waarom is er het Integraal Zorgakkoord? 

De toegankelijkheid van de zorg staat onder druk. De vraag naar zorg stijgt sneller dan het aanbod. We leven langer en er zijn daardoor steeds meer ouderen ten opzichte van het aantal werkenden. Ook het aantal chronisch zieken en mensen met meerdere aandoeningen neemt toe. Juist ook in de zorg komen we handen tekort. 

 

IZA en GALA 

De ambitie van het IZA is om de zorg voor iedereen toegankelijk, kwalitatief goed en betaalbaar te houden. Het GALA richt zich op het bouwen aan een gerichte aanpak op het gebied van preventie, gezondheid en sociale basis, waarin een gezonde samenleving centraal staat. Hierdoor zou de druk op de zorg minder moeten worden. Preventie kan immers ziekten uitstellen. Bijvoorbeeld valpreventie voorkomt valongelukken en dure zorg die nodig is na een vol; of het versterken van de mentale gezondheid kan wellicht duurdere ggz zorg voorkomen. Ook een het hebben van een goede sociale basis kan hulpvragen oppakken die niet voor het medische domein zijn.  

 

Meer informatie

Hier vind je links naar het integrale rapport GALA, achtergrondinformatie over het Sportakkoord II en het laatste nieuws en een tijdlijn voor het GALA.