Met de ondertekenaars van het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) is afgesproken de uitvoering van het akkoord te monitoren. Op deze pagina lees je waarom er gemonitord wordt en hoe dat gebeurt.

Monitoring van het GALA

De GALA-monitor kijkt of er een beweging op gang is gekomen op de gemeenschappelijke doelen en de hiervoor benodigde domeinoverstijgende samenwerking op lokaal en regionaal niveau. Hierbij is speciale aandacht voor het terugdringen van gezondheidsachterstanden omdat dit dwars door alle doelen van het GALA snijdt. Inzichten uit de monitor kunnen aandachtspunten bieden om beleid aan te passen om het gestelde GALA-doel van een gezonde generatie in 2040 te bereiken.

Stand van zaken: GALA-monitor 2025

De tweede rapportage over de GALA-monitor is 3 juli 2025 gepubliceerd. De focus van dit rapport ligt op de stap van ambitie naar actie. Het laat zien dat er vooruitgang is geboekt met het GALA, bijvoorbeeld in de inrichting van de ketenaanpakken en de uitvoering van de afgesproken acties op de gezondheidsthema’s. Wel ziet het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) dat er (nog steeds) factoren zijn die de voortgang belemmeren en samenwerking en borging onder druk zetten. Denk hierbij aan de onzekerheid over financiering.

Speciaal voor gemeenten is er een leeswijzer voor het rapport. Hierin vind je tips voor het vergelijken van cijfers en handvatten om lokaal of regionaal verder te bouwen.

Wat je moet weten over de monitoring van het GALA

De monitor is zowel GALA-breed als voor de verschillende ketenaanpakken. Hierbij worden zoveel mogelijk bestaande databronnen gebruikt. Het monitoren gebeurt op de volgende manieren:

• Jaarlijkse vragenlijst onder gemeenten en zorgverzekeraars 

  
  Het RIVM doet elk jaar een uitvraag onder alle gemeenten en zorgverzekeraars. De vragenlijst van 2024 is in april verstuurd naar de gemeenten. In mei volgt de vragenlijst voor zorgverzekeraars. De komende jaren ontvangen beide partijen de vragenlijst in januari.  Gemeenten en zorgverzekeraars ontvangen hiervoor een link om de vragenlijst in te vullen. De vragenlijst is gericht op verschillende aspecten van het GALA en de onderliggende (keten)aanpakken. Meedoen aan de vragenlijst maakt onderdeel uit van de Sisa-verantwoording door gemeenten voor de Brede SPUK-regeling. Voor de vragenlijst die in 2024 is uitgezet gaat het om de Sisa-verantwoording over 2024 (die in 2025 wordt ingevuld). Voor de Sisa-verantwoording over 2023 is er geen algemene vragenlijst uitgestuurd en kan bij de verantwoording ‘n.v.t.’ worden aangegeven als het gaat om deelname monitoring. Zie voor meer informatie de website van de VNG.

• Interviews

  
  Gemeenten, zorgverzekeraars, GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst )’en en andere betrokken partijen worden door het RIVM benaderd voor een interview om ervaringen op te halen rondom het werken aan preventie en de rol die het GALA en de SPUK hierin spelen. Dit verdiepende onderdeel vindt plaats onder een beperkte steekproef.

• Lerende evaluatie 

  
  Er zal een leernetwerk van gemeenten worden opgezet om op een actiegerichte manier de GALA-beweging te versterken. Binnen de lerende evaluatie staat het doel van ‘Ambitie naar Actie’ centraal; hoe bereik je als gemeente de GALA-doelen, hoe pak je dit op en waar loop je tegenaan? Middels plenaire sessies en thema specifieke leergroepen is er ruimte voor het uitwisselen van ervaringen en van elkaar te leren.

• Einddoelen van het GALA

  De GALA-monitor geeft ook inzicht in hoe het staat met het doel van een gezonde generatie in 2040 en met de gezondheidsachterstanden. Hiervoor wordt zo veel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande gegevens. Goed om hierbij te realiseren dat de verwachting is dat er niet op korte termijn veranderingen te zien zullen zijn.

• Analyse GALA-plannen

  
  Als onderdeel van de GALA-monitor (2024-2027) heeft het RIVM een steekproef van 60 GALA-plannen geanalyseerd om een beeld te krijgen van de ambities van gemeenten voor de doorontwikkeling van lokaal beleid in relatie tot het GALA. Deze informatie geeft handvatten voor de kennis- en ondersteuningspartners zoals VNG en het ministerie van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport ). De resultaten van deze analyse lees je in de kennisupdate.