Gezond zijn en gezond blijven is een combinatie van persoonlijke kenmerken, leefstijl, sociale context en leefomgeving. Een effectieve aanpak grijpt in op al deze aspecten. Zo deel je geen speldenprikjes uit, maar zorg je voor een complete, samenhangende aanpak. Je doet dit aan de hand van de vier pijlers: educatie, signalering en ondersteuning, omgeving, en regelgeving en handhaving.

figuur zet in op vier pijlers

Check: wat bereik je met de inzet op alle vier pijlers?

Een combinatie van alle vier de pijlers geeft de grootste kans op gezondheidswinst. Een gezonde leefstijl helpt om gezondheidsproblemen te voorkomen.

  • Via de eerste twee pijlers, educatie en signalering/ondersteuning, zet je rechtstreeks in op de leefstijl van inwoners: je stimuleert een gezonde leefstijl en grijpt vroegtijdig in bij een ongezonde leefstijl om daarmee (ernstiger) problemen te voorkomen.
  • Via de andere twee pijlers, omgeving en regelgeving/handhaving, stimuleer je indirect een gezonde leefstijl: door aanpassingen in de leefomgeving en (het handhaven van) gedragsregels maak je gezond gedrag makkelijker.

Dit bedoelen we met de vier pijlers

Denk hierbij aan voorlichting en educatie, aan campagnes zoals NIX18, lespakketten of voorlichtingsbijeenkomsten.  Als je niet weet hoe het beter kan, zul je niet snel geneigd zijn je leefstijl te veranderen. 

Denk aan het vroegtijdig signaleren van leefstijlproblemen op scholen, bij JGZ Jeugdgezondheidszorg (Jeugdgezondheidszorg) of huisarts. Hoe eerder  risico's onderkend worden of problemen gesignaleerd, hoe eerder je mensen kunt ondersteunen om (grotere) problemen te voorkomen. Bij ondersteuning kun je bijvoorbeeld denken aan interventies gericht op stoppen met roken, de gecombineerde leefstijlinterventie of valpreventie

Een omgeving die uitnodigt tot een gezonde leefstijl en die het gevoel van welbevinden positief beïnvloedt, heeft een positief effect op de gezondheid.  We hebben het dus zowel over de fysieke omgeving als over de sociale omgeving:

  • Fysieke omgeving: Een goede inrichting van de openbare ruimte nodigt uit tot een gezonde leefstijl. Denk bijvoorbeeld aan de inrichting van straten met veel ruimte voor voetgangers en fietsers, parken met veel groen en (beweeg)pleinen. Zo'n omgeving maakt bewegen aantrekkelijker
  • Sociale omgeving: Een uitnodigende sociale omgeving draagt bij aan de sociale cohesie in een buurt of wijk en versterkt onderlinge sociale relaties en sociale steun. Bijvoorbeeld via ontmoetingsplekken zoals bankjes of groene parken, speeltuinen, maar ook een inrichting die zorg voor een veilig gevoel. Denk aan verlichting en een schone omgeving. 

Denk bijvoorbeeld aan wetten over de verkoop van alcohol aan minderjarigen, en daarmee aan regels over geen alcohol schenken tijdens jeugdwedstrijden. Aan regels over (seksueel) grensoverschrijdend gedrag op de sportclub, school of werk. 

Kies zoveel mogelijk voor erkende interventies

Zoek je geschikte interventies voor elke pijler? Maak dan waar mogelijk gebruik van erkende interventies. Een erkende interventie staat garant voor een planmatige en doelgerichte aanpak die voldoet aan criteria voor kwaliteit en effectiviteit van gezondheidsbevordering en preventie. Wij bieden overzichten van leefstijlinterventies gebaseerd op de belangrijkste leefstijlthema's en doelgroepen. Zoekt u ook interventies op andere thema's, zoals opvoeding en ontwikkeling, welzijn of langdurige zorg? Gebruik dan het bredere overzicht van landelijke databanken met erkende interventies.

De pijlers als onderdeel van je aanpak per leefstijlthema

Maatregelen en interventies inzetten op de vier pijlers is dus een belangrijk onderdeel van de Aanpak Gezonde Gemeente. Wil je weten hoe je de pijlers kunt inzetten als onderdeel van een planmatige en integrale aanpak op specifieke leefstijlthema’s? Kijk dan bij de volgende gezondheidsthema’s: 

Werk domeinoverstijgend samen

Een aanpak met maatregelen en interventies op alle vier de pijlers vergt samenwerking met andere beleidsterreinen en organisaties. Lees hierover meer: Werk samen met andere domeinen en sectoren.