Roken is de grootste vermijdbare doodsoorzaak. Toch beginnen jaarlijks 37.000 kinderen [1] met dagelijks roken. Met deze handreiking kunnen gemeenten werk maken van een goed onderbouwd en effectief gemeentelijk tabaksbeleid. De voorbeelden, de tips en het interventieoverzicht maken het direct praktisch.
Coronavirus en roken
Door de coronacrisis is er risico op toename van roken. Het RIVMRijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu ontwikkelde in samenwerking met thema-instituten, het LCILandelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (onderdeel RIVM) en de Wetenschappelijke Adviesraad Corona Gedragsunit van het RIVM verschillende leefstijladviezen in tijden van het coronavirus. Bekijk de adviezen voor het beperken van roken.
Actueel
- Al 200 gemeenten zetten zich in voor een Rookvrije Generatie (Gezondheidsfondsen voor Rookvrij, juli 2020).
- Rookverbod geldt ook voor e-sigaretten per 1 juli 2020 (VWSMinisterie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, juni 2020).
- Dalende trend van roken onder Nederlandse scholieren is gestagneerd (RIVMRijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, juni 2020).
- Smaakjes van e-sigaretten worden verboden om e-sigaretten minder aantrekkelijk te maken voor jongeren (VWS, juni 2020).
- Actuele cijfers van onderzoek naar welbevinden, leefstijl en middelengebruik onder Nederlanders tijdens de coronacrisis (RIVM, juni 2020).
- Vanaf 1 augustus 2020 zijn rookvrije schoolterreinen verplicht, maar vanwege de coronacrisis gaat de NVWA pas vanaf 1 januari 2021 handhaven (Gezondeschool.nl, mei 2020).
- In de webtalkshow Rookvrij delen professionals van gemeenten en uit het onderwijs hun ervaringen met het werken aan rookvrije schoolterreinen en een rookvrije generatie (RIVM, mei 2020).
- Uit onderzoek blijkt dat jongeren liever seks hebben met niet-rokers (Gezondheidsfondsen voor Rookvrij, mei 2020).
- Het Jaarbericht 2019 van de Nationale Drug Monitor (NDM) geeft een overzicht van de trends, laatste cijfers en feiten over het gebruik van en schade door alcohol, tabak, drugs en slaap- en kalmeringsmiddelen en ontwikkelingen in de wetgeving (Trimbos-instituut, maart 2020).
- Breng de gevolgen van de sluiting van rookruimten in de horeca voor uw gemeente in kaart met deze checklist (VNGVereniging van Nederlandse Gemeenten, januari 2020).
De Rookvrije Generatie
De beweging ‘op weg naar een Rookvrije Generatie’ is een initiatief van de Hartstichting, KWF Kankerbestrijding en het Longfonds. De Rookvrije Generatie wil dat kinderen die vanaf 2017 worden geboren in alle fasen van het opgroeien worden beschermd tegen tabaksrook en tegen de verleidingen om te gaan roken. Gemeenten kunnen het goede voorbeeld geven en de omgevingen waar kinderen komen (mee)rookvrij maken. Meer dan 100 organisaties sloten zich al aan bij de Rookvrije Generatie.
Voorbeeld: Rookvrij opgroeien in Haarlem-Oost
In Haarlem-Oost groeit bijna de helft van de kinderen op in een huishouden waarin wordt gerookt. Rookvrij opgroeien in Haarlem-Oost is een experimenteel voorbeeld van wijkgerichte gezondheidsbevordering en richt zich op het versterken van gezondheid en welzijn van wijkbewoners. Inmiddels is het project afgerond en zijn de belangrijkste resultaten en lessen gedeeld in deze rapportage.
Werken aan effectief preventief tabaksbeleid
| Stappenplan | Direct naar |
|---|---|
| Verzamel landelijke en lokale gegevens over het belang van tabaksbeleid en over risicogroepen. Weet welke aanknopingspunten voor tabaksbeleid er zijn in de wetgeving en landelijk beleid. | Cijfers en feiten Wettelijk en beleidskader |
| Formuleer aandachtspunten voor beleid door de vorige beleidsperiode te evalueren en de mogelijkheden voor een integrale aanpak te inventariseren. | Een integrale aanpak |
| Formuleer lokale doelen die haalbaar en meetbaar zijn. Ga na hoe de doelen kunnen bijdragen aan die van andere beleidsterreinen of gemeentelijke ambities. | Beleidsfocus en doelen |
| Maak voldoende capaciteit en budget vrij voor de uitvoering en evaluatie. | Financiering |
| Kies interventies van goede kwaliteit, die gericht zijn op meerdere pijlers in de integrale aanpak. | Interventieoverzicht |
| Organiseer de uitvoering in samenwerking met partijen (publiek en privaat) en andere sectoren. | Samenwerken |
| Monitor en evalueer uw beleid vanaf het begin om tussentijds bij te sturen en nieuw beleid te maken. | Evalueren |
Succesfactoren
Lees meer over succesfactoren die ook voor tabakspreventie van belang zijn: (Bestuurlijk) Draagvlak, Burgerparticipatie en Gemeentelijke regie.
Contact of vragen?
Dit themadeel wordt actueel gehouden door het Gemeenteteam van het Trimbos-instituut.
Referenties
- Nationaal Expertisecentrum Tabaksontmoediging. Kinderen en roken - een aantal feiten op een rij. Utrecht: Trimbos-instituut. 2017.