Effectief beleid ontwikkelen voor rookpreventie? Cijfers en feiten zijn dan onmisbaar. Op basis hiervan kun je bepalen wat prioriteit heeft en wat de belangrijkste doelgroepen zijn. 

 

Waar vind je cijfers over roken?

In 2022 overleden in Nederland naar schatting ruim 20.000 mensen als gevolg van aandoeningen veroorzaakt door roken. Uitgebreidere cijfers over hoeveel mensen roken en wie er roken staan op vzinfo.nl. Hier krijg je inzicht in het aantal rokers in Nederland. Verwijzingen per doelgroep en onderwerp:

 

Risicogroepen

Roken en meeroken levert voor iedereen gezondheidsrisico’s op. Maar sommige groepen zijn extra kwetsbaar.

Blootstelling aan tabaksrook of vapedamp (meeroken) geeft bij kinderen een verhoogd risico op onder andere: 

  • wiegendood
  • infecties aan de luchtwegen
  • astma
  • kanker (op de lange termijn)
  • longaandoeningen op de lange termijn

Ook is de kans groter dat deze kinderen op latere leeftijd zelf gaan roken. Vooral als ouders daarover geen huisregels hebben. 

Cijfers over de omvang van meeroken naar leeftijd vindt u op pagina Meeroken naar leeftijd op de website van VZinfo. 

Wilt u ouders helpen bij het stoppen met roken? De interventie Rookvrije Ouders helpt hierbij.

Jongeren zijn nog in ontwikkeling. Daarom zijn ze kwetsbaarder voor de gevolgen van roken en vapen. Begin je op jonge leeftijd met roken of vapen? Dan ben je eerder afhankelijk van nicotine dan oudere starters.

Roken vermindert de vruchtbaarheid van vrouwen en mannen. Tijdens de zwangerschap brengt dit ook ernstige risico’s met zich mee:

  • verhoogde kans op een miskraam
  • lager geboortegewicht
  • aangeboren afwijkingen
  • sterfte rond de bevalling en wiegendood
  • voortijdig loslaten van de placenta
  • eerder breken van de vliezen
  • hogere kans op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Cijfers over roken tijdens de zwangerschap vindt u in de Monitor Middelengebruik & Zwangerschap 2023 (Trimbos-instituut). In de factsheet Roken en Zwangerschap (Trimbos-instituut) vindt u meer informatie over roken tijdens de zwangerschap. Gemeenten kunnen lokale zorgverleners ondersteunen via de Taskforce Rookvrije Start.

 

Voor mensen met hart- en vaatziekten, longpatiënten en diabetespatiënten is roken extra schadelijk. Bij COPD chronische bronchitis en longemfyseem (chronische bronchitis en longemfyseem ) (Chronic Obstructive Pulmonary Disease) en longemfyseem is stoppen met roken noodzakelijk om progressie van de aandoening af te remmen.

Mensen met psychische klachten, zoals depressie-, stress- of angstklachten, roken vaak zo’n anderhalf keer vaker dan mensen zonder deze klachten. Stoppen met roken kan deze veel voorkomende psychische klachten verminderen.

Meer informatie over het verband tussen roken en psychische klachten vind je in de factsheet Roken en veelvoorkomende psychische klachten (Trimbos-instituut).

Mensen met een laag opleidingsniveau roken vaker dagelijks dan mensen met een hoog opleidingsniveau. Dit verschil is zichtbaar in alle leeftijdsgroepen, ook bij scholieren. Vmbo-b-leerlingen hebben twee keer zo veel ervaring met roken dan vwo-leerlingen.

In de factsheet Effecten van tabaksontmoedigende beleidsmaatregelen onder rokers met een lagere sociaaleconomische positie (Trimbos-instituut) vind je meer informatie over welke landelijke beleidsmaatregelen kunnen bijdragen aan het verkleinen van sociaaleconomische verschillen in roken.

Wil je meer cijfers over het verband tussen roken en opleidingsniveau? Kijk dan op de website VZinfo.

 

Risico’s en gevolgen

Belangrijke redenen waarom iemand begint met roken zijn:

  • Sociale-omgevingsfactoren: zoals de acceptatie van rookgedrag binnen het eigen sociale netwerk (gezin, vrienden, school, werk). Bij kinderen en jongeren geldt vooral dat hoe meer ze anderen zien roken, hoe groter de kans dat ze zelf ook gaan roken.

  • Fysieke omgevingsfactoren: zoals de verkrijgbaarheid van tabak, tabaksreclame, prijs van sigaretten, en wettelijke bepalingen.

  • Persoonlijke kenmerken: zoals kennis, opvattingen, verwachtingen, aanleg, zelfvertrouwen, erfelijke aanleg. Ook is er bij jongeren een sterk verband tussen roken en processen die verband houden met een (negatief) gevoel.

Zowel roken als meeroken (de rook van een ander inademen) hebben ernstige gevolgen voor de gezondheid. Voor de persoon zelf kost dat (gezonde) levensjaren. Voor de maatschappij betekent het een grotere ziektelast en verminderde arbeidsproductiviteit.

Bekijk de cijfers over de gezondheidsgevolgen van roken en meeroken op de website van VZinfo onder het kopje 'Meeroken onder niet-rokers'. De infographics ‘Meeroken door kinderen’ en ‘Derdehands rook’ laten de gevolgen van meeroken en derdehands rook zien.

 

Meer informatie

 

 

Hoe gebruik je deze cijfers?

Met een gezondheidsprofiel  breng je met cijfers en feiten in kaart hoe het staat met de gezondheid in je gemeente, wijk of dorp, en wat de rol van roken hierin is. Zo kun je gericht aan de slag. Door het profiel regelmatig te actualiseren kun je monitoren wat de resultaten van het ingezette beleid zijn. 

Wilt u een gezondheidsprofiel maken? Kijk dan bij Bronnen voor het maken van een gezondheidsprofiel.