Wilt u effectief beleid ontwikkelen voor rookpreventie? Dan heeft u feiten en cijfers nodig. Op basis hiervan kunt u bepalen wat prioriteit heeft en wat uw doelgroepen zijn. Op deze pagina worden de belangrijkste cijfers en feiten weergegeven.
Waar vindt u cijfers over roken?
In 2022 overleden in Nederland naar schatting ruim 20.000 mensen als gevolg van aandoeningen veroorzaakt door roken. Uitgebreidere cijfers over hoeveel mensen roken en wie er roken vindt u op vzinfo.nl Hier krijgt u inzicht in het aantal rokers in Nederland. Verwijzingen per doelgroep en onderwerp:
- Infographic Roken, alcoholgebruik en overgewicht
- Jongeren
- Volwassenen
- Regionale verschillen (per GGD (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst)-regio)
- Cijfers per gemeente, wijk of buurt
- Internationale verschillen
Risicogroepen
Roken en meeroken levert voor iedereen gezondheidsrisico’s op. Maar sommige groepen zijn extra kwetsbaar.
Meeroken geeft bij kinderen een verhoogd risico op onder andere:
- wiegendood
- infecties aan de luchtwegen
- astma
- kanker (op de lange termijn)
- longaandoeningen op de lange termijn
Ook is de kans groter dat deze kinderen op latere leeftijd zelf gaan roken. Vooral als ouders daarover geen huisregels hebben.
Cijfers over de omvang van meeroken naar leeftijd vindt u op pagina Meeroken naar leeftijd op de website van VZinfo.
Wilt u ouders helpen bij het stoppen met roken? De interventie Rookvrije Ouders helpt hierbij.
Jongeren zijn nog in ontwikkeling. Daarom zijn ze kwetsbaarder voor de gevolgen van roken. Begint iemand op jonge leeftijd met roken? Dan die persoon eerder afhankelijk van nicotine dan oudere starters.
Wilt u meer weten over hoe u jongeren en jongvolwassenen kunt bereiken voor hulp bij stoppen met roken? Lees dan de factsheet Het bereiken van jongvolwassenen met stoppen-met-rokenhulp (Trimbos-instituut).
Roken vermindert de vruchtbaarheid van vrouwen en mannen. Tijdens de zwangerschap brengt dit ook ernstige risico’s met zich mee:
- verhoogde kans op een miskraam
- lager geboortegewicht
- aangeboren afwijkingen
- sterfte rond de bevalling en wiegendood
- voortijdig loslaten van de placenta
- eerder breken van de vliezen
- hogere kans op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap
Cijfers over roken tijdens de zwangerschap vindt u in de Monitor Middelengebruik & Zwangerschap 2021 (Trimbos-instituut). In de factsheet Roken en Zwangerschap (Trimbos-instituut) vindt u meer informatie over roken tijdens de zwangerschap.
Voor mensen met hart- en vaatziekten, longpatiënten en diabetespatiënten is roken extra schadelijk. Bij COPD (chronische bronchitis en longemfyseem) (Chronic Obstructive Pulmonary Disease) en longenfyseem is stoppen met roken noodzakelijk om progressie van de aandoening af te remmen.
Mensen met een lage of middelbare opleiding roken vaker dagelijks dan mensen met een hbo- of universitaire opleiding. Dit verschil is zichtbaar in alle leeftijdsgroepen, ook bij scholieren. Vmbo-b-leerlingen hebben twee keer zo veel ervaring met roken dan vwo-leerlingen.
Wilt u meer cijfers over het verband tussen roken en opleidingsniveau? Kijk dan op de website VZinfo.
Risico’s en gevolgen
Belangrijke redenen waarom iemand begint met roken zijn:
-
Persoonlijke kenmerken: zoals kennis, opvattingen, verwachtingen, aanleg, zelfvertrouwen, erfelijke aanleg. Ook is er bij jongeren een sterk verband tussen roken en processen die verband houden met een (negatief) gevoel.
-
Omgevingsfactoren: zoals de verkrijgbaarheid van tabak, tabaksreclame, prijs van sigaretten, en wettelijke bepalingen.
-
Sociale-omgevingsfactoren: zoals de acceptatie van rookgedrag binnen het eigen sociale netwerk (gezin, vrienden, school, werk). Bij kinderen en jongeren geldt vooral dat hoe meer ze anderen zien roken, hoe groter de kans dat ze zelf ook gaan roken.
Als gemeente heeft u via voorlichting en educatie invloed op de kennis, ideeën en verwachtingen over roken. Met name in de fysieke en sociale omgeving kunt helpen om ervoor te zorgen dat niet-roken de norm wordt. Voorbeelden van landelijke campagnes waar u als gemeente bij kunt aansluiten zijn Stoptober en PUUR Rookvrij.
Zowel roken als meeroken (de rook van een ander inademen) hebben ernstige gevolgen voor de gezondheid. Voor de persoon zelf kost dat (gezonde) levensjaren. Voor de maatschappij betekent het een grotere ziektelast en verminderde arbeidsproductiviteit.
Bekijk de cijfers over de gezondheidsgevolgen van roken en meeroken op de website van VZinfo onder het kopje 'Meeroken onder niet-rokers'. De infographics ‘Meeroken door kinderen’ en ‘Derdehands rook’ laten de gevolgen van meeroken en derdehands rook zien.
Meer informatie
- De meest recent factsheet met kerncijfers over roken onder volwassenen (Trimbos-instituut).
- Het Peilstationonderzoek van het Trimbos-instituut. Landelijke steekproef van tabaksgebruik onder scholieren in het middelbaar onderwijs, uitgevoerd via de GGD (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst)(Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst). U kunt dit gebruiken als aanvulling op uw eigen cijfers of om uw lokale cijfers in perspectief te plaatsen.
- De Nationale Drugmonitor (Trimbos-instituut). Hier vindt u onder andere een overzicht van recent genomen beleidsmaatregelen en de meeste recente sterftecijfers rondom roken.
- Trimbos-instituut
- Rokeninfo.nl (onderdeel van Trimbos-instituut). Hier vindt u publieksinformatie en adviezen over roken gebaseerd op de laatste wetenschappelijke inzichten.
- Het RIVM
- Pharos - Thema Rookvrije omgeving
Hoe gebruikt u deze cijfers?
Met een gezondheidsprofiel brengt u met cijfers en feiten in kaart hoe het staat met de gezondheid in uw gemeente, wijk of dorp, en wat de rol van roken hierin is. Zo kunt u gericht aan de slag. Door het profiel regelmatig te actualiseren kunt u monitoren wat de resultaten van het ingezette beleid zijn.
Wilt u een wijkgezondheidsprofiel maken? Kijk dan bij Bronnen voor het maken van een gezondheidsprofiel.