Een domeinoverstijgende samenwerking in jouw gemeente beginnen vraagt inzet en voldoende tijd. In deze eerste fase gaat het om de juiste partners kiezen, elkaar leren kennen, een gezamenlijke opgave formuleren en duidelijke afspraken maken. Op deze pagina lees je wat je kunt doen.
Kies de juiste samenwerkingspartners
Met wie je het best kunt samenwerken kan per opgave verschillen. Ga eerst na welke partijen binnen jouw domein al betrokken zijn. Inventariseer daarna, buiten je beleidsdomein, welke partijen er nog meer betrokken zijn of kunnen worden. Vragen die hierbij kunnen helpen:
- Wie heeft de juiste kennis of vaardigheden?
- Zijn er projecten of thema’s die overlappen met jouw opgave?
- Wie werkt er met de doelgroep?
- Ken jij de juiste contactpersonen bij andere organisaties?
- Welke partijen werken al samen en zou je daar bij kunnen aanhaken?
- Wie heb je op lokaal niveau nodig? En regionaal?
Als je inzichtelijk maakt wat iedereen al bijdraagt aan de gezondheid van inwoners in jullie gemeente of wijk wordt het makkelijker om te zoeken naar overeenkomsten en gezamenlijke belangen. Een krachtenveldanalyse kan je hierbij helpen. Geef aan hoeveel invloed elke partij heeft en welke belangen een rol kunnen spelen. Lees meer over de krachtenveldanalyse en andere instrumenten.
Stel een kartrekker aan
Je hebt te maken met verschillende samenwerkingspartners, ook uit andere beleidsdomeinen, gemeenten of regio's. Stel daarom een kartrekker aan, een overkoepelende beleidsadviseur of coördinator, die het samenwerkingsproces aanjaagt en de afstemming tussen de partners coördineert. Voorbeelden van kartrekkersfuncties in gemeenten zijn de (regio)coördinator GALA/IZA of de coördinator sport en preventie.
Deze VNG-handreiking(PDF) geeft regiocoördinatoren en andere kartrekkers handvatten om hun rol met succes te vervullen.
Formuleer een gemeenschappelijke visie of opgave
Een gezamenlijke visie of opgave formuleren met samenwerkingspartners helpt om draagvlak te creëren. Maak samen expliciet wat jullie samenwerking kan opleveren op de lange en korte termijn. In het gezondheids- of sociaal domein ligt de nadruk vaak op landurige preventie en ondersteuning, terwijl het fysiek domein vaker projectgericht werkt en sneller resultaat realiseert. Bespreek eerst de individuele doelen of belangen van elke partij. Zoek naar overlap en overeenkomende thema's die als basis kunnen dienen voor de gezamenlijke visie. Het kan helpen om bijvoorbeeld een brainstormsessie of mindmapping in te zetten. Op basis van de input formuleer je een conceptvisie die je vervolgens weer voorlegt aan je samenwerkingspartners. Zorg er samen voor dat de visie duidelijk en haalbaar is.
Kies de juiste strategie om aan gezondheid te werken
Denk na hoe je een goede basis creëert voor de koppeling van gezondheid aan andere domeinen, programma’s of beleidsstukken. Dat maakt het makkelijker om nieuwe samenwerkingen aan te gaan. Ter inspiratie noemen we enkele strategiën.
In de praktijk: in gemeente Breda is de opgave leidend
Wethouders uit gemeente Breda zien de verdeling van hun portefeuilles over het sociale en fysieke domein eerder als een ‘stippellijn’ dan twee gescheiden werelden. ‘Je ziet op een groot aantal manieren hoe je gezondheid ruimtelijk kan invullen: een grondige wandel- en fietsinfrastructuur, een robuust netwerk van groenvoorzieningen of ontmoetingsplekken. Een fysieke ingreep kan veel doen voor het sociale weefsel van een buurt of wijk, daar begint het voor mij vaak al. Je doet het nooit alleen als wethouder. Laat daarbij de opgave leidend zijn, niet je eigen portefeuille.’ – Wethouder Bruijns
Neem tijd om elkaar te leren kennen
Het klinkt vanzelfsprekend, maar zorg ervoor dat je voldoende tijd neemt om elkaar te leren kennen. Een valkuil is te snel over te gaan op de inhoudelijke onderwerpen en onvoldoende ruimte te nemen om de relatie met je samenwerkingspartners te onderhouden.
Faciliteer momenten om elkaar te spreken of te ontmoeten. Maak concreet hoe vaak en op welke manier (fysiek, online etc.) je elkaar spreekt. In de eerste fase van je samenwerking, maar zeker ook daarna. Wanneer samenwerkingspartners elkaar beter kennen creëer je onderling vertrouwen en meer betrokkenheid.
Maak duidelijke afspraken
Spreek naar elkaar uit wat je wel en niet kan waarmaken. Maak duidelijke afspraken over de verantwoordelijkheden, rollen, taken, tijdsbesteding en geld. Hiervoor zijn soms samenwerkingsovereenkomsten en convenanten nodig. Als je deze zaken goed vastlegt, draagt dat uiteindelijk bij aan de borging van je samenwerking. Bovendien is het een fijn vertrekpunt voor alle betrokken partijen.
Wat is jullie stip op de horizon? Maak niet alleen afspraken over de resultaten, maar ook over de stappen hoe je die wilt bereiken. Dit zijn procesafspraken. Wie neemt welke rol op zich? Wanneer en hoe vaak zien jullie elkaar? Met procesafspraken maak je samenwerken met andere beleidsdomeinen of partners gemakkelijker. Deze afspraken kan je ook monitoren over de tijd om je voortgang zichtbaar te maken.
De partnerschapskaart (van de Werkplaats Sociaal Domein Arnhem en Nijmegen) is een praatplaat die je helpt om te bouwen aan samenwerking in domeinoverstijgende groepen. Download de partnerschapskaart om de afspraken met je samenwerkingspartners overzichtelijk en simpel vast te leggen.