De Aanpak Gezonde Gemeente bestaat uit een aantal stappen in drie fasen. Voorbereiding, uitvoering en evaluatie. Ondanks de chronologische opbouw,  kent het geen strikt begin of eind. Het is een continu proces. Tijdens de uitvoering kan het nodig zijn een stapje terug te doen, en uit een tussentijdse evaluatie kan blijken dat je de uitvoering het beste wat kunt aanpassen.

Voorbereiden

Voorbereiden

uitvoeren

Uitvoeren

evalueren

Evalueren

Check: wat bereik je met een goede voorbereiding?

Check: wat bereik je met een goede voorbereiding?

Als je alle stappen van de voorbereiding hebt doorlopen, dan ben je klaar voor de uitvoering. Je hebt dit bereikt:

  • Je hebt inzicht gekregen in de gezondheidssituatie van de inwoners van jouw gemeente.
  • Jullie zijn het eens over de thema's waarmee jullie aan de slag gaan.
  • Jullie hebben concrete doelen geformuleerd die jullie met alle partijen samen willen bereiken. 
  • Er ligt een uitvoeringsplan waarin staat WAT jullie samen gaan doen, en HOE jullie dit gaan aanpakken.  
Voorbereiden van gezondheidsbeleid

In de voorbereiding van nieuw beleid of een aanpak doorloop je een aantal stappen:

  1. Je maakt een gezondheidsprofiel van jouw gemeente. Je gebruikt hiervoor verschillende bronnen met cijfers, zodat je ziet hoe jouw gemeente ervoor staat. 
  2. Wat wil je precies bereiken? Bij welke doelgroep? Aan de hand van het gemaakte profiel en de wensen die in de organisatie leven, bepaal je waar de focus komt te liggen.
  3. Als je weet wat je wil bereiken, en bij welke doelgroep binnen de gemeente, dan is het tijd om een plan te maken voor de uitvoering. Je gaat interventies kiezen en voorbereiden. Je geeft hierbij aandacht aan:
De financiering van je plan
  • Houd bij de begroting rekening met kosten voor bijvoorbeeld coördinatie, communicatie en evaluatie.
  • Neem in de begroting een buffer op voor onvoorziene omstandigheden en kansen.
  • Stem af op de begrotingscyclus van de gemeente en andere partijen waarmee je samenwerkt.
  • Kijk hoe gezondheidsbeleid in de programmabegroting van de gemeente is verwerkt.
  • Zoek samenwerking met:
    • Andere beleidsterreinen, gemeenten en/of organisaties. Dit biedt kans om budgetten, subsidies, regelingen en impulsen van verschillende sectoren te combineren. 
    • Zorgverzekeraars. Zij richten zich vaak op dezelfde risicogroepen als de gemeente.
    • Bedrijven die bijdragen aan gezondheidsbevordering in je gemeente. Zij kunnen hier zelf ook voordeel van hebben, bijvoorbeeld door meer zichtbaarheid. Voor jouw gemeente levert samenwerking naast geld ook toegang tot contacten en kennis op.
 
Aanvragen financiële middelen
Mogelijkheden om budget voor lokaal gezondheidsbeleid aan te vragen vind je op onderstaande websites:
 
Meer informatie
  • vng.nl/financiën
  • e-Guide voor gezondheidsbevorderingsdiensten (Eurohealthnet, 2020). Engelstalige publicatie over verschillende innovatieve mogelijkheden voor het financieren van gezondheidsbevordering. Inclusief de Gecombineerde Leefstijlinterventie als onderdeel van het basispakket van de zorgverzekering en andere voorbeelden binnen en buiten Europa.

Als je een plan van aanpak maakt voor een project, dan denk je natuurlijk na over hoe je je plannen gaat uitvoeren, en hoe je het project gaat financieren. Maar wat doe je als het plan is uitgevoerd en het project afgerond? Het zou zonde zijn als je de resultaten niet weet te behouden. Denk daarom ook bij de voorbereiding al na over borging. 
 

Zorg voor structurele financiering

Neem al in het uitvoeringsplan een begroting op voor het onderhouden en evalueren van de aanpak. Houd rekening met de tijd die het kost om de benodigde capaciteit en financiering te regelen. Begin hier op tijd mee, ruim voordat de tijdelijke financiering stopt. 

De benodigde structurele of aanvullende financiële middelen regel je bijvoorbeeld door:

  • De activiteiten in te bedden in een al bestaande aanpak.
  • Uit te zoeken wat andere sectoren kunnen bijdragen door gemeenschappelijke plannen te integreren.
  • Aanvullende financiering aan te vragen. Wees creatief in het vinden van een subsidieverstrekker.

Bij het aanvragen van financiering helpt het als je inzicht geeft in de voortgang en resultaten van de aanpak.
 

Borg kwaliteit en maak de aanpak beschikbaar voor later gebruik

Houd de kwaliteit van de uitvoering van de aanpak op peil, ook bij personele wisselingen. Zorg dat:

  • De aanpak ook te gebruiken is door anderen. Leg zoveel mogelijk de kennis vast die bij de verschillende projectleden aanwezig is. Deel deze actief. Denk aan: contacten met betrokkenen, communicatiestrategie en werkwijze voor het plannen van activiteiten, het benaderen van deelnemers.
  • Afspraken met alle betrokkenen binnen en buiten het gemeentehuis over de verantwoordelijkheden, rollen, taken, tijdsbesteding en het geld. Bespreek ook wat buiten de samenwerking valt.
  • Duidelijk is hoe de aanpak gemonitord en geëvalueerd wordt. Door een vinger aan de pols te houden kun je makkelijker tussentijds bijsturen.
 
Meer informatie
Kies passende regierol

Kies hoeveel ruimte je wil geven aan de partners die advies leveren, het beleid vertalen naar concrete activiteiten en deze uitvoeren. Afhankelijk hiervan vul je je regierol in:

  • Uitvoerder. Uitvoering door gemeente zelf.
  • Participant. Uitvoering samen met andere partijen.
  • Regisseur. Uitbesteden van uitvoerende taken, met behoud van sturing en controle.
  • Facilitator. Uitvoering ligt bij samenleving, gemeente heeft een faciliterende rol. 

Om alle betrokkenen te betrekken en te informeren over alle aspecten van het uitvoeringsplan, is een goede communicatiestrategie al vanaf het begin, dus in de voorbereidende fase, belangrijk. Maar ook tijdens de uitvoering gebeurt er veel. Soms zijn  aanpassingen in het programma nodig. Er worden tussentijdse doelen gehaald. Ook dan wil je met alle betrokken partijen in contact blijven en iedereen op de hoogte houden van de voortgang. Hou met deze zaken rekening in de communicatiestrategie, en zorg  voor een goed communicatieplan waarin alle contactmomenten zijn opgenomen. Dit kunnen korte stand-ups zijn maar ook uitgebreide lunches om een tussentijds behaald doel te vieren met betrokken professionals.

Gezond zijn en gezond blijven is een combinatie van persoonlijke kenmerken, sociale context en leefomgeving. Veel van deze factoren liggen buiten het domein gezondheid. Daarom werk je voor een goed resultaat effectief samen met mensen uit andere beleidsdomeinen en met andere partijen die zich bezig houden met gezondheid en een gezonde leefstijl. In de voorbereidende fase gaat het dan vooral om het vinden van draagvlak, het opbouwen van een netwerk en het maken van afspraken over de samenwerking.