Landelijke kaders om overgewicht tegen te gaan zijn bijvoorbeeld het Nationaal Preventieakkoord, het Nationaal Sportakkoord en de Landelijke Nota Gezondheidsbeleid. Gebruik voor uw lokale beleid het landelijk beleid als handvat.
Nationaal Preventieakkoord
Binnen het Nationaal Preventieakkoord (2018) is een van de doelen een daling van het aantal mensen met overgewicht in 2040. Verschillende partijen zetten zich in om:
- gezond eten te bevorderen
- meer en beter sporten en bewegen aantrekkelijker te maken
- de omgeving gezonder te maken
- te zorgen voor goede ondersteuning voor mensen met overgewicht en obesitas
Bekijk het Nationaal Preventieakkoord op rijksoverheid.nl en de Voortgangsrapportage Nationaal Preventieakkoord 2020 op rivm.nl.
Hoofdlijnen Sportakkoord II
Het hoofdlijnen Sportakkoord II formuleert drie ambities:
- het versterken van het fundament van de sport,
- het vergroten van het bereik van de sport
- meer betekenis geven aan sport.
Het hoofdlijnen Sportakkoord II wordt verder uitgewerkt tot een breed Sportakkoord II (verwacht medio 2023).
Landelijke Nota Gezondheidsbeleid
De Landelijke Nota Gezondheidsbeleid legt de prioriteit bij 4 gezondheidsvraagstukken:
- gezondheid in de sociale en fysieke leefomgeving;
- gezondheidsachterstanden verkleinen;
- druk op het dagelijks leven bij jeugd en jongvolwassenen;
- vitaal ouder worden.
Lokaal kunt u bijvoorbeeld inzetten op:
- bevorderen van fietsverkeer in en tussen steden;
- aanleggen van aantrekkelijk groen (ook voor ouderen en kinderen);
- creëren van inclusieve speelplekken.
Bekijk de Landelijke Nota Gezondheidsbeleid 2020-2024.
Landelijke programma’s voor preventie overgewicht
JOGG (JOGG Gezonde Jeugd, Gezonde Toekomst ) gezonde jeugd gezonde toekomst werkt samen met gemeenten. Zij maken de omgeving waarin kinderen en jongeren opgroeien gezonder. Dit doen zij via de JOGG-aanpak. Deze aanpak creëert een netwerk van beleidsbepalers, professionals en volwassenen die het kind omringen. Het netwerk werkt vanuit zes voorwaarden:
- politiek-bestuurlijk draagvlak
- publiek-private samenwerking
- gedeeld eigenaarschap
- verbinding preventie & zorg
- communicatie
- monitoring & evaluatie
Thema’s om de leefomgeving rondom kinderen en jongeren gezonder te maken zijn:
- water drinken
- gezond eten
- meer bewegen
- voldoende slapen
Inzichten uit de praktijk en verschillende onderzoeken hebben ertoe geleid dat de aanpak zich heeft ontwikkeld tot een gedegen methodiek. Bekijk de factsheet Werkt de JOGG-aanpak? om meer te lezen over de invloed van de JOGG-aanpak op overgewicht en beweeggedrag bij kinderen en jongeren (RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu), 2020).
Lees meer op de website van JOGG.
De Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI (Gecombineerde Leefstijlinterventie )) is een programma dat zich richt op het verwerven en behouden van een gezonde leefstijl bij volwassenenmet (ernstig) overgewicht. Door begeleiding en advies bij voeding, beweging en gedragsverandering wordt toegewerkt naar een gezonde leefstijl. Lees meer over de GLI
Sinds 2019 is een groeiend aantal gemeenten aan de slag met de implementatie van de aanpak Kind naar Gezonder Gewicht. Deze aanpak kenmerkt zich door de nauwe samenwerking tussen professionals uit zowel het zorg- als sociaal domein. Eén centrale zorgverlener coördineert het begeleidingstraject en bouwt een vertrouwensband op met het kind en het gezin. De gecombineerde leefstijlinterventie (GLI (Gecombineerde Leefstijlinterventie )) voor kinderen is ook onderdeel van de aanpak. Vanaf 1 januari 2024 wordt de centrale zorgverlener en de GLI voor kinderen vergoed uit de basisverzekering.
De Gezonde Generatie is een initiatief van samenwerkende gezondheidsfondsen. Het doel is dat de Nederlandse jeugd in 2040 de gezondste is van de wereld. Lees meer over de Gezonde Generatie.
Met Gezonde Kinderopvang werken kinderopvangorganisaties aan de gezondheid en gezonde leefstijl van kinderen. Dit gaat via een structurele en integrale manier van werken. Daarbij is ook aandacht voor de deskundigheid van medewerkers.
Zo laten organisaties die aan de slag gaan met Gezonde Kinderopvang een medewerker opleiden tot coach Gezonde Kinderopvang. Deze coach is het aanspreekpunt voor gezonde leefstijl binnen de organisatie. Ook schoolt en coacht de coach collega’s om op een integrale en planmatige manier te werken aan Gezonde Kinderopvang.
Lees meer op de website van Gezonde Kinderopvang
Met de Gezonde School-aanpak werken scholen in het primair, speciaal, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs aan een gezonde leefstijl bij kinderen. Dit gaat via een structurele en integrale manier van werken.
Scholen kiezen een of meerdere gezondheidsthema's, zoals voeding, bewegen en sport en welbevinden. Voor elk thema gaan zij dan aan de slag op basis van de pijlers: gezondheidseducatie, fysieke en sociale omgeving, signaleren en beleid.
Lees meer op de website van Gezonde School
Gezond In is een stimuleringsprogramma voor gemeenten. Gemeenten die meedoen aan Gezond in de Stad (GIDS (Gezondheid In De Stad )) krijgen via dit programma hulp bij het versterken van hun lokale aanpak van gezondheidsachterstanden.
Het programma biedt de gemeenten vier jaar lang advies, praktische instrumenten en landelijke- en regionale bijeenkomsten. Lees meer over Gezond In en overgewicht.
Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) werkt, in samenwerking met ZonMw (Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie), aan kennis, data, infrastructuur en praktische instrumenten om de aspecten gezondheid en natuur meer mee te nemen bij beleidsafwegingen over de inrichting van de leefomgeving.
Lees meer over Gezonde groene leefomgeving
Voor gemeenten is het ‘Basismodel Netwerkaanpak voor volwassenen met overgewicht en obesitas’ ontwikkeld. Met dit basismodel kunnen beleidsmakers, bestuurders, managers en andere professionals op lokaal of regionaal niveau sluitende zorg en ondersteuning organiseren voor volwassenen met overgewicht en obesitas.