• Investeer in taalonderwijs: taalonderwijs verbetert de taalvaardigheid. Ook blijkt dat mensen met een betere taalvaardigheid hun gezondheid als beter ervaren.
• Leesonderwijs bij jonge kinderen: geef specifieke aandacht aan het ontwikkelen van de leesvaardigheid van jonge kinderen. Bijvoorbeeld via subsidie aan voorleeshulp in uw gemeente.
• Doorstroom en toegankelijkheid naar hoger onderwijs: zorg dat jongeren in een achterstandspositie makkelijk kunnen doorstromen naar het hoger onderwijs. Bijvoorbeeld via hulp in de thuissituatie of goede voorlichting.
• Toegankelijke informatievoorziening en gezondheidszorg: zorg dat informatie en diensten makkelijk vindbaar en begrijpelijk zijn. Zo zorg je dat ouderen geen belemmering voelen als zij zorg nodig hebben. Niet iedere oudere is bijvoorbeeld even digitaal vaardig.

• Controleer of de communicatieboodschap begrijpelijk is: bekijk kritisch of online en offline communicatieboodschappen van de organisatie begrijpelijk zijn voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden.
• Schrijf op taalniveau A2 of maximaal B1: zorg ervoor dat het taalgebruik en de afbeeldingen begrijpelijk zijn. Laat de doelgroep materialen testen en vraag ze welke boodschap zij eruit halen. Verbeter op basis van de feedback uw informatiemateriaal als dat nodig blijkt.
• Kennis en vaardigheden van medewerkers in persoonlijke communicatie: zorg voor effectieve persoonlijke communicatie met mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Dit kan door opleiding en training. Zorg in alle contactmomenten voor een check op begrip. Dit kan met de terugvraagmethode. Ook belangrijk bij het invullen van formulieren of schriftelijke afspraken.

Deze aanbevelingen gelden voor zorgorganisaties, (lokale) overheden, publieke gezondheid en de onderwijssector. Als gemeente kunt u stimuleren en faciliteren dat zorgverleners, voorlichters en wijkteams zich bewust zijn van mogelijk beperkte gezondheidsvaardigheden bij mensen.

Voor volwassenen zijn interventies zinvol die een gezonde werkomgeving (mentaal en fysiek) en leefstijl bevorderen. Ook maatregelen die armoede tegengaan om economische stress te voorkomen zijn zinvol.

Maatregelen fysieke leefomgeving

• Stimuleer wandelen en fietsen: zorg voor aantrekkelijke en veilige wandel- en fietspaden of leg meer oversteekplaatsen aan.
• Meer en gevarieerd groen: zorg voor groene wandelroutes of leg buurtparkjes aan, samen met buurtbewoners kan dit onderhouden worden.
• Betrek bewoners bij de inrichting van groen en openbare ruimte.
• Creëer overzichtelijke, veilige en rustige wegen.

Zie ook de Infographic Gezonde omgeving Utrecht.

Maatregelen sociale leefomgeving

• Creëer speel- en ontmoetingsplekken voor jong en oud: bijvoorbeeld een buurtmoestuin of pluktuin. Zo werk je direct ook aan meer en gevarieerd groen.
• Geef een wijkbudget aan buurtbewoners.
• Investeer in toegankelijke sportvoorzieningen.

Raadpleeg de volgende bronnen als u wilt weten hoe u kunt aansluiten bij doelgroepen:

• In het Gezond in-kennisdossier Burgers zijn hoofdrolspelers vindt u handvatten, tips en meer.
• In het E-zine In gesprek met bewoners over gezondheid van FondsNutsOhra leest u ervaringen en tips van projectleiders. 
• Meer verwijzingen vindt u bij Burgerparticipatie in de Handreiking Gezonde Gemeente.

• Gebruik de Gezond in… checklist om te kijken hoe ver uw gemeente is met de integrale aanpak van gezondheidsverschillen.
• Aan de slag met een integrale aanpak? Volg deze 5 stappen.
• Pharos Pharos is het expertisecentrum gezondheidsverschillen. (Pharos is het expertisecentrum gezondheidsverschillen.) heeft 9 principes ontwikkeld voor de aanpak van gezondheidsverschillen.
• Monitor sociaal kwetsbare groepen helpt gemeenten en GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst)’en  om de aard en omvang van de problematiek van kwetsbare burgers in beeld te brengen.

• Checklist toegankelijke informatie en Voorlichtingsmateriaal beoordelingsinstrument van Pharos Pharos is het expertisecentrum gezondheidsverschillen. (Pharos is het expertisecentrum gezondheidsverschillen.).
• Screeningsinstrumenten om erachter te komen of mensen moeite hebben met lezen, van de Stichting Lezen en Schrijven.
• De alliantie gezondheidsvaardigheden biedt de volgende hulpmiddelen aan:
  • Eenvoudige mondelinge communicatie voor professionals
  • Gezondheidsvaardigheden meten
  • Gezondheidsvaardigheden verbeteren
  • Het ontwikkelen van eenvoudig materiaal
  • Het testen van materiaal op begrijpelijkheid
  • Gezondheidsvaardigheden opnemen in onderwijs voor professionals

• De Leefplekmeter. Dit instrument van Gezond in…  helpt om samen met inwoners de sterke en zwakke punten van hun leefomgeving in kaart te brengen.  
• Bekijk voor andere instrumenten het thema Leefomgeving.

• Gezondheidsvaardigheden verankeren in het beleid van uw organisatie van de Alliantie Gezondheidsvaardigheden.

Kijk of een projectaanvraag bij het Kansfonds voor u toepassing is. De missie van dit fonds is mensen helpen omzien naar de meest kwetsbaren in de samenleving, zodat zij niet buitengesloten raken.