Cijfers en feiten over de mentale gezondheid van de inwoners van uw gemeente geven u inzicht in welke preventieve maatregelen u het beste kunt nemen, en hoe u deze kunt monitoren. Meten is weten!

Cijfers mentale gezondheid

De meest gebruikte instrumenten bij mentale gezondheid meten de aan- of afwezigheid van psychische klachten. In het verleden lag de focus dan ook sterk op specifieke aandoeningen en werden er voornamelijk cijfers en gegevens verzameld over hoe vaak psychische klachten en stoornissen voorkomen. Bij veel betrokkenen staat dit echter niet op de voorgrond als het gaat over mentale gezondheid. Slechts een deel van gezondheidsmonitors en soortgelijke vragenlijsten meten ook positieve gezondheid, zoals levenstevredenheid, regie over het eigen leven en weerbaarheid. Deze gegevens zijn wel meegenomen in de Gezondheidsmonitor.

​​​​​Op VZinfo.nl vindt u de volgende bronnen met landelijke cijfers:  

Lokale cijfers over mentale gezondheid en de omvang van de meest voorkomende psychische aandoeningen, zoals stress/burn-out, depressie en angststoornissen in Nederland zijn te vinden op VZinfo.nl:

 

Risico's en beschermende factoren

De mentale gezondheid van een persoon wordt gedurende het leven gevormd door de invloed van persoonsgebonden factoren en omgevingsfactoren. Deze factoren kunnen een beschermende werking hebben of iemand juist kwetsbaar maken. Vaak zijn invloeden van deze risico- en beschermende factoren extra groot tijdens belangrijke fases en overgangen in iemands levensloop, zoals de periode net na de geboorte, de overgang van adolescentie naar volwassenheid of de eerste maanden na het verlies van een partner.

Persoonlijke eigenschappen vormen bovendien een wisselwerking met omgevingsfactoren. Zo zijn zij samen bepalend voor mentaal welbevinden en mogelijke psychische aandoeningen. Een goede mentale gezondheid hangt dan ook direct samen met de omstandigheden waarin een persoon geboren wordt, opgroeit, woont, werkt en ouder wordt.

Het Trimbos-instituut, het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) en GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst) GHOR Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio (Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio) Nederland stelden op basis van bestaande literatuur een lijst op met 31 factoren voor mentale gezondheid die voor beleid relevant kunnen zijn.  Deze factoren zijn ingedeeld in individuele factoren en omgevingsfactoren. Hieronder hebben we deze factoren weergegeven. Voor meer informatie over de factoren en hoe deze elkaar beïnvloeden, zie de gehele Monitor mentale gezondheid.

 

De individuele factoren die invloed hebben op mentale gezondheid zijn onderverdeeld in demografische factoren, sociaaleconomische factoren, levensgebeurtenissen, leefstijl en gezondheid. 

Demografische factoren:

  • Etniciteit
  • Geslacht
  • Leeftijd
  • Burgerlijke staat

Sociaaleconomische factoren:

  • Bestaanszekerheid
  • Meedoen in de samenleving
  • Opleidingsniveau
  • Arbeidspositie

Levensgebeurtenissen:

  • Traumatische ervaringen

Leefstijl:

  • Slapen
  • Gebruik sociale media
  • Lichamelijke activiteit
  • Alcoholgebruik
  • Cannabisgebruik
  • Roken

Gezondheid algemeen:

  • Ervaren gezondheid
  • Kwaliteit van leven

 

Omgevingsfactoren die invloed hebben op mentale gezondheid zijn ingedeeld in factoren die te maken hebben met iemands gezinssituatie, woon- en leefomgeving, onderwijsomgeving, werkomgeving en de samenleving in het algemeen.

Gezin:

  • Opvoedklimaat
  • Thuissituatie

Woon- en leefomgeving:

  • Sociale leefomgeving
  • Veiligheid woonomgeving
  • Fysieke woonomgeving

Onderwijsomgeving:

  • Sociale omgeving op school
  • Belasting door school of studie

Werkomgeving:

  • Sociale omgeving op het werk
  • Belasting door arbeid

Samenleving:

  • Normen en waarden 
  • Complexiteit van de maatschappij
  • Huisvestingsbeleid
  • Stelsel sociale zekerheid
  • Onderwijsstelsel