Landelijk beleid en akkoorden zoals het GALA, IZA en Sportakkoord II bieden perspectief op het verbeteren van de mentale gezondheid. Soms gericht op een doelgroep zoals de jongste jeugd (Kansrijke Start), soms breed van opzet en soms gericht op een bepaald aspect van mentale gezondheid, zoals het landelijk Meerjarenprogramma Depressiepreventie of de Landelijke Agenda Suicidepreventie.
In de landelijke nota gezondheidsbeleid 2020-2024 van het ministerie van VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport ) (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) staat een integrale aanpak van gezondheidsbevordering centraal: ‘health in all policies’, waaronder samenwerking met beleidsdomeinen voor de fysieke en sociale omgeving. Ook ligt er nadruk op het gedachtegoed van ‘positieve gezondheid’. Vooral de mentale gezondheid, versterking van de veerkracht en vermindering van mentale druk van jongeren en jongvolwassenen krijgt aandacht in de landelijke nota. Daarnaast is er veel ruimte voor achterliggende problemen, zoals eenzaamheid en armoede/schulden. De landelijke nota geeft richting aan een lokale of regionale nota gezondheidsbeleid. Lees ook onze pagina Van Landelijke Nota Gezondheidsbeleid naar lokaal beleid.
De landelijke aanpak Mentale gezondheid: van ons allemaal richt zich in de periode 2023-2025 op het versterken van de mentale gezondheid in Nederland. De aanpak betreft een interdepartementale samenwerking van het ministerie van VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport ), OCW (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen) en SZW (Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid). Samen streven zij in de aanpak drie doelen na:
- Bespreekbaar en zichtbaar maken van het belang van mentaal gezond zijn en blijven, gericht op het individu én de maatschappij.
- Inzetten op gezondheid en preventie (versterken van mentale gezondheid en het bieden van laagdrempelige ondersteuning waar gewenst).
- Het bieden van handvatten om met de eigen mentale gezondheid aan de slag te gaan én oog te hebben voor de mentale gezondheid van een ander.
Deze doelen worden uitgewerkt in vijf actielijnen, in aansluiting op bestaande initiatieven en programma’s die al lopen. Het gaat om de volgende actielijnen: mentaal gezonde maatschappij, mentaal gezonde buurt, mentaal gezond onderwijs, mentaal gezond aan het werk, en mentaal gezond online.
Het Meerjarenprogramma Depressiepreventie, gestart in 2017, moet ervoor zorgen dat er in 2030 30% minder mensen depressief worden. Zes groepen die een hoog risico lopen op het ontwikkelen van een depressie krijgen extra aandacht. Het gaat om jongeren (onder wie kinderen van ouders met psychische en/of verslavingsproblemen (KOPP/KOV)), aanstaande en pas bevallen moeders, werknemers (in stressvolle beroepen), huisartspatiënten met signalen van (beginnende) depressie, mensen met een chronische ziekte en (overbelaste) mantelzorgers.
Het stimuleringsprogramma Kansrijke Start is erop gericht dat ieder kind de best mogelijke start verdient van zijn of haar leven en een optimale kans op een goede toekomst. De eerste 1000 dagen van een kind zijn cruciaal voor een goede start. Wat er in de periode voor, tijdens en na de geboorte gebeurt, heeft grote invloed op de ontwikkeling van kinderen, zowel fysiek, mentaal als sociaal. Het programma stimuleert gemeenten lokale of regionale coalities te bouwen of te versterken om zo te komen tot een gezamenlijke aanpak rond de eerste 1000 dagen.
Met het actieprogramma Eén tegen eenzaamheid wil het ministerie van VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport ) eenzaamheid in Nederland verminderen. Hiervoor richt het programma zich op het eerder signaleren en bespreekbaar maken van eenzaamheid en hierbij een duurzame aanpak te ontwikkelen. Dit gebeurt in samenwerking met gemeenten, landelijke organisaties en bedrijven, en de Rijksoverheid. Gemeenten kunnen als regisseur een lokale coalitie tegen eenzaamheid vormen, samen met bedrijven, ondernemers, burgers en maatschappelijke organisaties. Lokale coalities vormen de spil van de aanpak van eenzaamheid.
In het GALA zijn gezamenlijke afspraken gemaakt voor gezondheid en welbevinden. Er wordt verbinding gelegd met een aantal programma’s die zich direct of indirect richten op mentale gezondheid. Het GALA geeft ook een financiële impuls aan gemeenten om de doelen te behalen via de brede SPUK. Dit geeft gemeenten de mogelijkheid om een breed en samenhangend beleid te voeren samen met organisaties in het sociaal domein en de zorg.
De focus van het IZAligt op de zorg die onder de Zorgverzekeringswet valt, waar relevant ook de inzet op publieke gezondheid en het bredere sociaal domein wordt betrokken. Doel hiervan is dat zorg wordt voorkomen of zorgvragen minder zwaar worden. Dit door meer preventief en integraal aandacht te hebben voor gezondheid. Via mentale gezondheidscentra wordt de samenwerking tussen het medisch en sociaal domein vormgegeven. Er wordt ingezet op de ontwikkeling van laagdrempelige voorzieningen in de wijk. En in iedere regio wordt een regionale preventie-infrastructuur opgezet. Dit houdt in dat interventies op wijkniveau worden aangeboden aan mensen met een hoog risico op (mentale) ziekte. Hierin wordt ook de verbinding met het GALA gelegd.