Als u aan de slag gaat met een leefstijlprobleem in uw gemeente, kiest u bij voorkeur een erkende leefstijlinterventie. Maar wat werkt nu wel en wat werkt niet bij de lokale aanpak van bijvoorbeeld overgewicht, roken en problematisch alcoholgebruik? De Wat werkt dossier zetten het voor u een rij, u hoeft het wiel niet opnieuw uit te vinden. U krijgt ook inzicht in de werkzame elementen van enkele andere thema’s en doelgroepen. Deze is ook bruikbaar, maar soms minder volledig dan de Wat werkt dossiers. 

Wat werkt dossiers: alle kennis op een rij

Wat werkt dossiers: kennis uit wetenschap en praktijk 

Neem een kijkje in deze dossiers van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) en partners:  

Factsheets: snel zien wat werkt wel en wat niet

Werkzame elementen per thema

VeiligheidNL maakt onderscheid tussen inhoud, doelgroep- en uitvoeringsaspecten van een interventie. Wilt u werken aan preventie van enkelblessures denk dan aan de volgende maatregelen:

  • Inhoud: maak gebruik van een enkelbrace, enkeltape en specifieke neuromasculaire training.
  • Doelgroep: geef voorlichting aan trainers, integreer de oefeningen in bestaande trainingen en sluit aan bij de doelgroep.
  • Uitvoering: geef bijscholing aan de trainers en goede feedback aan de sporters.

Meer over preventie van enkelblessures leest u bij VeiligheidNL

Het Trimbos-instituut concludeert dat online interventies voor depressiepreventie effectief kunnen zijn als de werkzame elementen inhoudelijk vergelijkbaar zijn met face-to-face depressiepreventie. Daarnaast geven zij aanwijzingen voor het toepassen van specifieke technieken voor e-mental health, zoals:

  • Biedt technologische ondersteuning aan.
  • Pas meerdere gebruikersvriendelijke ontwerpen toe die de gebruiker stimuleert het doelgedrag uit te voeren.
  • Stuur herinneringensberichten via de mail of WhatsApp.

Meer informatie over de juiste aanpak bij e-health vindt u in de factsheet van Trimbos-instituut.

TNO Nederlandse organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek (Nederlandse organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek) onderzocht welke elementen u in kunt zetten en wat een goede combinatie van werkzame elementen is voor de opzet van een interventie. Een goede combinatie voor het opzetten van een beweeg- of voedingsinterventie is bijvoorbeeld:

  • Geef informatie over de link tussen gedrag en gezondheid.
  • Geef informatie over de voor- en nadelen van de actie.
  • Gebruik afspraken na afloop van de interventie.

Meer informatie over de juiste combinatie van elementen vindt u in de factsheet van TNO.

Werkzame elementen per doelgroep

Wageningen University & Research (WUR Wageningen University &Research (Wageningen University &Research)), het Mulier Instituut en Amsterdam UMC Universitair Medisch Centrum (Universitair Medisch Centrum) onderzochten wat de werkzame elementen zijn in de integrale aanpak van overgewicht en obesitas bij kwetsbare groepen. U vindt deze onmisbare elementen voor succes op verschillende niveaus, bijvoorbeeld:

  • Betrek de doelgroep bij de ontwikkeling en implementatie van een integrale aanpak. 
  • Stimuleer integrale samenwerking op gemeentelijk niveau. 
  • Heb oog voor normen en waarden die spelen in de samenleving.

Meer informatie en een overzicht van de werkzame elementen op de verschillende niveaus leest u in de factsheet op Wur.nl.   

Vallen is de meest voorkomende oorzaak van letsel bij ouderen. Met de juiste aanpak van valpreventie kunt u het valrisico bij ouderen effectief verlagen. Een valpreventieproject is effectief wanneer u aandacht geeft aan de volgende aspecten:

  • Spoor ouderen met een verhoogd valrisico op.
  • Zet interventies in die aansluiten op de risicofactoren.
  • Voer de interventie samen met een multi-disciplinair team uit en pak achtereenvolgens bewustwording, kennis en toepassing aan.

Meer informatie over de juiste aanpak van valpreventie vindt u bij VeiligheidNL.

Wanneer komen 50-plussers naar een vereniging en hoe behoud je hen? Kenniscentrum Sport & Bewegen deelde de werkzame elementen in naar doelgroep en uitvoering. Een aantal aanbevelingen zijn:

  • Biedt flexibele trainingsmomenten aan.
  • Zorg ook voor momenten met plezier en interactie met leeftijdsgenoten.
  • Maak de activiteiten laagdrempelig door de mensen op een veilige manier te laten ervaren hoe leuk sporten is.
  • Trainers en vrijwilligers moeten affiniteit hebben met de doelgroep en bijvoorbeeld de tijd te nemen om goed te luisteren naar wensen en behoeften.

Meer aanbevelingen en inzichten over succesvol sportaanbod 50+ leest u in de factsheet van Kenniscentrum Sport & Bewegen.

Jeugd tussen de 4-12 jaar uit lage SES Sociaal-economische Status (SES) Positie die iemand inneemt in de sociale hiërarchie, gemeten aan de hand van opleiding, inkomen of beroepsstatus. (Sociaal-economische Status (SES) Positie die iemand inneemt in de sociale hiërarchie, gemeten aan de hand van opleiding, inkomen of beroepsstatus.)-wijken sporten minder dan het landelijk gemiddelde. Kenniscentrum Sport & Bewegen zocht uit hoe u deze jeugdgroep het beste benadert en bindt voor sport-en beweeginterventies. Werkende strategieën zijn:

  • Bouw een vertrouwensrelatie op met de jongeren door altijd dezelfde trainer bij de activiteiten te betrekken.
  • Betrek ouders bij de activiteiten zodat zij leren hun eigen kinderen te stimuleren in het vertonen van het gewenste gedrag.
  • Zorg dat de trainingen structureel plaatsvinden op vaste plaatsen en tijdstippen. Laat de kinderen op elk gewenst moment instappen zonder limiet voor aantal deelname's.

In de whitepaper Jeugd uit gezinnen met een laag inkomen van Kenniscentrum Sport & Bewegen leest u nog meer werkzame elementen en strategieën.

Juist de groepen met de grootste gezondheidsachterstanden, mensen met weinig inkomen of opleiding of een migratieachtergrond, doen het minste mee met interventies gericht op het verbeteren van hun gezondheid. Pharos Pharos is het expertisecentrum gezondheidsverschillen. (Pharos is het expertisecentrum gezondheidsverschillen.) bracht een aantal elementen in kaart die helpen bij het ontwikkelen van een gezondheidsinterventie voor mensen met weinig inkomen of beperkte gezondheidsvaardigheden. Dit zijn:

  • Betrek de doelgroep in alle fasen van interventie-ontwikkeling.
  • Kijk verder dan hun gezondheidsprobleem.
  • Zorg voor passende communicatie.
  • Ondersteun het geloof in eigen kunnen.
  • Haal praktische drempels weg.

Meer informatie en concrete aanwijzingen staan in de factsheet Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen: Wat maakt het verschil? van Pharos.

Hoe zorgt u dat meer ouderen met weinig inkomen, een lage opleiding en/of een migratieachtergrond eenzaamheidsinterventies (beter) kunnen benutten? Pharos Pharos is het expertisecentrum gezondheidsverschillen. (Pharos is het expertisecentrum gezondheidsverschillen.) heeft dat samen met het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) op een rij gezet.

  • Het belangrijkste werkzame element is: betrek de oudere in alle fasen van de interventie-ontwikkeling.
  • Andere elementen zijn: sluit aan op de leefwereld, versterk de toegankelijkheid van de interventie en versterk het zelfvertrouwen van deelnemers. 

Meer weten? Lees de publicatie Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen 'Eenzaamheidsinterventies' van Pharos.  

Bovenstaande informatie is in kaart gebracht door de werkgroep Werkzame elementen. Hierin participeren het Kenniscentrum Sport & Bewegen, Trimbos-instituut, VeiligheidNL, Pharos Pharos is het expertisecentrum gezondheidsverschillen. (Pharos is het expertisecentrum gezondheidsverschillen.) en het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) (afdeling Gezond Leven).