Als u de gezondheid van mensen wilt bevorderen dan is het belangrijk dat u dit planmatig aanpakt. Want interventies die op deze planmatige manier zijn gekozen of ontwikkeld hebben meer effect. Bij een planmatige aanpak doorloopt u onderstaande zes wetenschappelijk onderbouwde stappen. 

Zes stappen planmatige aanpak gezondheidsbevordering 

Beschrijf het gezondheidsprobleem. Bij wie speelt het en wat zijn gevolgen als u niets doet. Vragen die u hierbij beantwoordt zijn:

  • Wat is het gezondheidsprobleem? Wat is de aard van het probleem en wat zijn kenmerken? Wordt het probleem in de toekomst groter of kleiner?
  • Om welke mensen gaat het? Hebben ze gemeenschappelijke kenmerken? Om hoeveel mensen gaat het? Zijn er specifieke groepen mensen waarbij het probleem groter is of vaker voorkomt? Denk bijvoorbeeld aan leeftijd, demografie, geslacht, opleiding.
  • Zijn er geografische kenmerken? Denk bijvoorbeeld aan stad of platteland of aan de setting zoals school, thuis of wijk.

Antwoorden op deze vragen vindt u op: volksgezondheid en zorg, monitorgegevens van uw regionale GGD, gemeentelijke gezondheidsprofielen.

Wat veroorzaakt het gezondheidsprobleem? 

Zijn er fysieke, sociale en/of economische oorzaken? Welk gedrag speelt rol? Maak een overzicht en kies een of enkele oorzaken (determinanten) die u kunt en wilt beïnvloeden. 
 

Beschrijf factoren die de hierboven gekozen oorzaken beïnvloeden. Er zijn factoren die het gedrag positief (beschermende factor) en negatief (risicofactor) beïnvloeden. 

Voorbeelden van risicofactoren en beschermende factoren zijn:

  • fysieke, sociale en economische omgeving én factoren die daar invloed op hebben zoals opleiding, financiële situatie, taalvaardigheid.
  • gedrag én factoren die dit gedrag positief of negatief beïnvloeden zoals kennis, houding of vaardigheden.

Theoretische modellen helpen u overzicht te krijgen van mogelijke oorzaken van een gezondheidsprobleem en de relaties daartussen. 

Gebruik onderstaande tabel om een keuze te maken in de aan te pakken factoren. Het laat het verband zien tussen de factor en het gedrag dat het gezondheidsprobleem veroorzaakt (uit stap 2).

Factor
Belangrijk
Veranderbaar
Bewijs

Kennis

+

+++

 

Eigen effectiviteit

+++

+++

 

Subjectieve norm

++

++

 

Attitude

+++

++

 

….

 

 

 

In de eerste kolom staan de gekozen factoren. De tweede en derde kolom laten zien in hoeverre een factor invloed heeft op de gewenste gedragsverandering. 

[+ = een beetje | +++ = heel erg]. In de vierde kolom is ruimte voor (wetenschappelijke) onderbouwing van de score.

Maak een overzicht van mogelijke interventies waarmee u de in stap 3 gekozen factoren beïnvloedt. Kies een interventie die past bij de doelgroep en aansluit bij de doelstellingen.

Gebruik de interventieoverzichten om een interventie te kiezen. U kunt ook zoeken in databases met erkende interventies van andere organisaties. Benut daarbij het handige stappenplan interventies kiezen en aanpassen. Past u een interventie aan, let er dan op dat u de onderdelen die zorgen voor goede resultaten (werkzame elementen) niet verandert. 

Maak een implementatieplan waarin u beschrijft wat nodig is om de interventie daadwerkelijk te gaan uitvoeren, op kleine en eventueel daarna op grote schaal.
Bekijk ter inspiratie het
implementatieplan van de interventie SchoolsOUT.

Heeft de gekozen aanpak het gewenste effect? Pas de aanpak aan als dat niet het geval is. Lees meer over monitoren en evalueren. Uw regionale GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst) kan u ondersteunen bij het evalueren.

Meer lezen?