Voorlichting en educatie aan ouders en kinderen dragen bij aan het versterken van gezond, veilig en prettig opgroeien. Bij (aanstaande) ouders van (jonge) kinderen kan dat bijvoorbeeld gaan over opvoedingsvaardigheden of een gezonde leefstijl. Dit is extra belangrijk bij kwetsbare of complexe gezinnen of bij kinderen met fysieke of psychische problemen. Kinderen en jongeren zelf krijgen vaak voorlichting over gezond en prettig leven via de school. Via de aanpak Gezonde Kinderopvang en de Gezonde School-aanpak kunnen kinderopvang en scholen structureel werken aan een gezonde leefstijl en het welbevinden van kinderen en jongeren.

Signaleren van problemen in opvoeden en opgroeien, en advies en ondersteuning daarbij is een basistaak van de JGZ Jeugdgezondheidszorg (Jeugdgezondheidszorg). Een deel van de JGZ-activiteiten kan de gemeente op maat invullen, afgestemd op de lokale gezondheidssituatie. Bijvoorbeeld een interventie ter bestrijding van overgewicht, een cursus opvoedondersteuning, of een aanpak voor het terugdringen van schoolverzuim. Via de school kunt u de gezondheid van kinderen en jongeren volgen door een periodiek monitor-onderzoek van de JGZ of GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst) in te zetten, of een leerlingvolgsysteem. Om effectief hulp te kunnen bieden bij gesignaleerde problemen is het noodzakelijk dat de JGZ goed samenwerkt met andere professionals die zich bezighouden met jeugd en gezin. Als gemeente kunt u stimuleren dat er heldere afspraken zijn over signaleren, doorverwijzen en hulp bieden tussen de JGZ en andere jeugdprofessionals, zoals geboortezorg, kinderopvang, school, sport en bewegen, leefomgeving (publieke ruimte) en jeugdzorg.

Een kansrijke (=goede, veilige en stimulerende) leefomgeving (kunnen spelen, leren en ontspannen) draagt bij aan een gezonde jeugd.

• Woonomgeving: denk bijvoorbeeld aan een groene en veilige omgeving met voldoende speel- en chill-plekken en voldoende sport- en andere recreatievoorzieningen voor kinderen en jongeren in alle leeftijdsfasen.
• Schoolomgeving: denk aan een gezonde en veilige binnen- en buitenomgeving bij kinderopvang en school, zoals een veilig schoolterrein. Denk ook aan sociale veiligheid en welbevinden. De kinderopvang en de school zijn daarnaast een belangrijke setting om een structureel gezonde leefstijl van kinderen en jongeren te stimuleren.

Met regelgeving en handhaving kunt u als gemeente invloed uitoefenen op het middelengebruik van jongeren: roken, alcohol en drugs. Ook voor de meeste andere gezondheidsthema’s kunt u via regelgeving en handhaving de gezondheid van kinderen en jongeren versterken. Zie hiervoor de pagina Integrale aanpak in elk van de betreffende leefstijldossiers.