Wilt u een effectief alcoholbeleid ontwikkelen? Dan heeft u cijfers en feiten nodig. Aan de hand daarvan kunt u prioriteiten stellen voor uw beleid en bepalen wat uw doelgroepen zijn voor alcoholpreventie.

 

Problematisch alcoholgebruik 

Ongeveer 6,5% van de Nederlanders boven de 18 drinkt overmatig alcohol. Dit betekent meer dan 21 glazen per week bij mannen en meer dan 14 glazen per week bij vrouwen. Mannen zijn vaker overmatige drinkers dan vrouwen. Meer cijfers over de omvang van (problematisch) alcoholgebruik vindt u op:

Geen alcohol drinken of niet meer dan 1 glas per dag, helpt volgens de Nederlandse Gezondheidsraad verschillende (chronische) ziekten te voorkomen, waaronder: leverziekten, kanker en hart- en vaatziekten. Voor minderjarigen (< 18 jaar) is niet drinken de norm. 

Lees meer over de criteria voor problematisch alcoholgebruik.

 

Risicogroepen

Kinderen en jongeren tot 18 jaar lopen extra risico op schade en problemen door alcoholgebruik. Dit heeft meerdere oorzaken:

  • lager lichaamsgewicht
  • het brein is nog in ontwikkeling
  • onervarenheid met alcohol

Dit zorgt ervoor dat de lichamelijke effecten van alcohol groter zijn. Er zijn aanwijzingen dat alcohol de (hersen)ontwikkeling kan schaden. Ook geldt dat hoe eerder jongeren beginnen met drinken, hoe groter de kans op alcoholproblemen op latere leeftijd.

De volgende groepen zijn extra kwetsbaar:

  • jongeren met leer- en opvoedingsstoornissen: zij hebben te maken met een combinatie van risicofactoren. Dat geldt ook voor jongeren in de zorg (residentiële jeugdzorg en justitiële jeugdinrichtingen)
     
  • kinderen van ouders met psychische problematiek of verslaving.

Jongvolwassenen (18- tot 25-jarigen) drinken vaker overmatig en zwaar dan andere volwassenen. Jongvolwassenen die studeren of vaak uitgaan, drinken het meest.

Alcohol is schadelijk vóór, tijdens en na de zwangerschap. Mogelijke gevolgen:

  • kleinere kans om zwanger te worden;
  • hoger risico op een miskraam, foetale sterfte en vroeggeboorte;
  • hoger risico op het Foetaal Alcohol Syndroom (FAS);
  • kans op schade bij de pasgeboren baby als alcohol wordt overgedragen via borstvoeding.

Ouderen zijn gevoeliger voor de gevolgen van alcohol. Dit komt door veranderingen in hun lichaam en/of de combinatie met medicijnen. Bovendien hebben zij een hoger risico om een riskant drinkpatroon te ontwikkelen. Dit heeft 2 oorzaken:

  • meer vrije tijd en geld beschikbaar om alcohol te drinken en kopen;
  • meer ingrijpende levensgebeurtenissen in deze levensfase.

Mensen met somatische aandoeningen (bijv. kanker, obesitas) of psychische aandoeningen (bijv. angststoornis, depressie) vormen een risicogroep voor problematisch alcoholgebruik.

Door hun onderliggende aandoening lopen zij een grotere kans om problematisch alcoholgebruik te ontwikkelen. Bijvoorbeeld als ze alcohol gebruiken om met negatieve emoties om te gaan. Mogelijke gevolgen van alcoholgebruik bij deze groep:

  • de onderliggende aandoening verergert;
  • behandeling van de onderliggende aandoening verloopt trager;
  • herstel van de aandoening wordt negatief beïnvloed.

 

Oorzaken en gevolgen

De volgende factoren hebben invloed op waarom mensen beginnen met drinken:

  • Persoonsgebonden factoren: demografische kenmerken, erfelijke aanleg, alcoholgerelateerde cognities (kennis over, houding en verwachtingen ten opzichte van alcohol) en stress

  • Kenmerken van alcohol: alcohol werkt verslavend, mensen worden er ‘losser’ van en ze ervaren minder remmingen.

  • Sociale omgeving: gezin, vrienden en leeftijdgenoten en de heersende sociale normen in de maatschappij.

  • Fysieke omgeving: beschikbaarheid van alcohol en handhaving en naleving van regels omtrent alcoholgebruik.

Alcoholgebruik hangt samen met veel lichamelijke aandoeningen. Ook hangt het samen met huiselijk geweld en verkeersongevallen. Alcoholgebruik zorgt onder andere voor:

  • hoge zorgkosten
  • lagere arbeidsproductiviteit
  • kosten voor politie en justitie

Op vzinfo vindt u een overzicht van de belangrijkste gevolgen van alcoholgebruik:

Meer informatie

Aanvullende bronnen met cijfers en feiten specifiek voor alcoholgebruik vindt u op de volgende sites. 

 

LADIS

Hier vindt u cijfers over hulpvragen met betrekking tot alcohol die bij de verslavingszorg terechtkomen. De laatst gepubliceerde rapportage heeft kerncijfers van 2015.

Bekijk de cijfers op de website van Ladis

 

Expertisecentrum Alcohol

Lees meer via het Expertisecentrum Alcohol.

 

Overig
  • Observaties en ervaringen van politie, horecateams, toezichthouders en veldwerkteams van de instellingen voor verslavingszorg. Zij hebben zicht op alcoholgebruik in de openbare ruimte. U kunt deze gegevens opvragen voor regionale/lokale probleemanalyse.

  • Registratiegegevens van politie, ambulances en ziekenhuizen met betrekking tot alcoholincidenten. U kunt deze gegevens opvragen voor de regionale / lokale probleemanalyse.

Hoe gebruikt u deze cijfers?

Met een wijkgezondheidsprofiel of lokale probleemanalyse brengt u met cijfers en feiten in kaart hoe het staat met de gezondheid in uw gemeente, wijk of dorp, en wat de rol van alcohol hierin is. Zo kunt u gericht aan de slag. Door het profiel regelmatig te actualiseren kunt u monitoren wat de resultaten van het ingezette beleid zijn. 

Wilt u een wijkgezondheidsprofiel of lokale probleemanalyse maken? Kijk dan op de pagina Bronnen voor het maken van een wijkgezondheidsprofiel