Op deze pagina van het Wat werkt dossier vindt u voorbeelden van de aanpak van alcoholgebruik onder jongeren. 

NIX18voorprofs.nl ondersteunt bij de aanpak NIX18

Nix18voorprofs.nl is een website in het kader van NIX18 voor GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst)-en, verslavingszorg, preventie en andere professionals die in hun regio willen bijdragen aan de campagne NIX18: het versterken van de norm dat het gewoon is om tot je 18e niet te drinken en te roken. De website biedt een toolkit met materialen, informatie voor ouders, informatie voor verstrekkers, informatie voor onderwijs en sportverenigingen, informatie voor jongeren en feiten en cijfers. Daarnaast zijn er verschillende inspirerende voorbeelden te vinden van gemeenten die aan de slag zijn met NIX18. 

Helder op School

Helder op School is een programma voor scholen die aandacht willen schenken aan de preventie van alcohol, drugs en tabak. Helder op School bestaat al bijna 30 jaar. Het is breed opgezet; naast voorlichting aan leerlingen is er aandacht voor een goed schoolbeleid, het betrekken van ouders en het signaleren en begeleiden van leerlingen die problematisch alcohol (of drugs) gebruiken. Het programma is er voor het voortgezet onderwijs, het voortgezet speciaal onderwijs, het middelbaar beroepsonderwijs en op indicatie ook voor groep 7 en 8 van het basisonderwijs.

De Alcoholvrije School 

Sinds 1 januari 2014 zijn jongeren onder de 18 jaar strafbaar wanneer zij in het openbaar alcoholhoudende dranken in hun bezit hebben. Hierdoor is het heel logisch om scholen alcoholvrij te maken. Alcoholvrij betekent dat er in het schoolgebouw, op het schoolterrein en tijdens alle schoolactiviteiten geen alcohol wordt geschonken en gebruikt. Niet door leerlingen, maar ook niet door docenten, medewerkers, ouders en gasten. Op de website alcoholvrijeomgeving.nl is te vinden hoe scholen en gemeenten hieraan mee kunnen werken.

Zorginterventie voor beginnend problematisch middelengebruik

Moti-4 is een geïndiceerd preventieprogramma voor jongeren van 14-24 jaar met beginnend problematisch middelengebruik (en voor gokken en gamen). De interventie bestaat uit vier individuele gesprekken met een medewerker van een instelling voor verslavingszorg. In deze gesprekken wordt gebruik gemaakt van motiverende gesprekstechnieken. Moti-4 is door de erkenningscommissie erkend met goede aanwijzingen voor effectiviteit, omdat effectonderzoek positieve resultaten heeft laten zien op cannabisgebruik. Er is echter nog geen effectonderzoek uitgevoerd naar de invloed van de interventie op alcoholgebruik.

IJslandse aanpak veelbelovend

De IJslandse aanpak is een veelbelovende interventie gericht op jongeren tussen de 12 en 16 jaar. De basis onder dit IJslandse preventiemodel is de uitvoerige en regelmatige monitoring van preventieve -en risicovergrotende factoren die een rol spelen bij middelengebruik. Met de informatie die dit oplevert, krijgen de beleidsmakers jaarlijks handvatten om aan de juiste knoppen te draaien. Daarmee kunnen ze gericht risico’s terugdringen, zoals verveling en laat buiten op straat rondhangen én preventieve factoren juist versterken, zoals een goede ouder-kind relatie en gestructureerde vrijetijdsbesteding. De aanpak is een vorm van community-based werken waarbij er sprake is van een constante kennisuitwisseling tussen wetenschappers, beleidsmakers en professionals uit de praktijk. Het Trimbos-instituut heeft in samenwerking met het Nederlands Jeugdinstituut de IJslandse aanpak vertaald naar de Nederlandse context in het programma Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO).

Stockholmse aanpak werkt bij preventie in het uitgaansleven

De STAD-aanpak (Stockholm Prevents Alcohol and Drug Problems) is ontwikkeld voor alcoholpreventie in het uitgaansleven. De interventie bestaat uit drie pijlers: 1) het creëren van bewustwording, 2) het trainen van barpersoneel om verantwoord te schenken en de naleving van de wet te verhogen en 3) sterke formele controle op vergunningsvoorwaarden, dronkenschap en leeftijdsgrenzen. De afgelopen jaren zijn concrete stappen genomen om de aanpak naar Nederland te halen en als hulpmiddel is daarvoor een Roadmap ontwikkeld.
Momenteel voert het Trimbos-instituut in samenwerking met de gemeente Rotterdam een pilot uit, waarbij wordt geëxperimenteerd met de STAD-aanpak. Begin 2019 worden de resultaten van de aanpak gedeeld via de projectwebsite en het Expertisecentrum Alcohol.