Integraal werken betekent dat u maatregelen en interventies in samenhang inzet. Op deze pagina vindt u informatie over hoe u dit aanpakt via de pijlers: voorlichting en educatie, signalering, advies en ondersteuning, fysieke en sociale omgeving en regelgeving en handhaving.
 

Voorlichting en educatie

Kennis over en vaardigheden voor een gezonde leefstijl zijn belangrijk. Geef hier al op jonge leeftijd aandacht aan, bijvoorbeeld via Gezonde Kinderopvang en Gezonde School. Dan leren kinderen van jongs af aan wat een gezonde leefstijl is. Ook voor volwassenen en ouderen zijn kennis over en vaardigheden voor een gezonde leefstijl van belang. Maak hiervoor gebruik van erkende interventies.

Signalering, advies en ondersteuning

Signaleren van (dreigend) overgewicht gebeurt bijvoorbeeld door de Jeugdgezondheidszorg, eerstelijnszorg of kinderopvang. Lokale partijen zoals de GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst), leefstijlcoaches en eerstelijnszorg bieden advies en ondersteuning. Als gemeente ondersteunt en stimuleert u de samenwerking tussen preventie, zorg en welzijn (ketenaanpak). Voor volwassenen wordt sinds 2019 de Gecombineerde leefstijlinterventie vergoed vanuit de basisverzekering. Voor kinderen is Kind naar Gezonder Gewicht beschikbaar. Bij beide interventies werken professionals uit zorgdomein en sociaal domein nauw samen. 

Fysieke en sociale omgeving

De omgeving heeft invloed op gezondheid van mensen. Als gemeente kunt u meer bewegen en gezond eten stimuleren door de inrichting van de omgeving aan te passen. Bijvoorbeeld door gezondheid mee te wegen bij projectplannen voor (her)inrichting van buurten. Ook kunt u een gezond voedselaanbod op scholen, kinderopvang, buurtlocaties, speeltuinen, sportclubs en de werkplek stimuleren.

In de sociale omgeving hebben familie, vrienden, leerkrachten en collega’s invloed op het eet- en beweeggedrag. Hoeveel en wat mensen in onze sociale kring eten en hoe vaak zij bewegen heeft een groot effect op ons eigen gedrag.

De definitie van voedselomgeving, ook wel 'eetomgeving' genoemd, luidt: “de beschikbaarheid, informatie, prijs, promotie en zichtbaarheid van voedselverkooppunten en voedingsmiddelen in de omgeving, maar ook de heersende sociale normen en voedselcultuur en voedselrichtlijnen en wetgeving”.

  • Stimuleer op basis van subsidie en vergunningenbeleid een gezondere en duurzamere eetomgeving op plekken zoals de bibliotheek, zwembad of het gemeentelijk bedrijfsrestaurant. Hoe u hiermee aan de slag kunt staat in de werkwijze voor gezondere en duurzamere eetomgevingen op basis van de De Richtlijn Eetomgevingen.
  • Het voedingscentrum biedt diverse mogelijkheden hoe je aan de slag kan met het thema voeding in gemeentebeleid.
  • Stimuleer scholen om gezonde schoolmaaltijden aan te bieden door hiervoor subsidies aan te bieden aan scholen.
  • Stimuleer sport- en buurtlocaties om in te zetten op gezonder eten en drinken, een rookvrij terrein en verantwoord alcoholbeleid. Stimuleer daarnaast gezonde voeding en sponsoring bij sportevenementen. Via de website van JOGG-Teamfit.nl vindt u praktijkvoorbeelden en tips.
  • Maak het voor bezoekers van de dag-attracties makkelijker om gezondere keuzes te maken door ze aan te laten sluiten bij Gezond Uit, een werkwijze van JOGG JOGG Gezonde Jeugd, Gezonde Toekomst (JOGG Gezonde Jeugd, Gezonde Toekomst).
  • Borstvoedingsvriendelijke gemeente: baby’s die borstvoeding krijgen hebben minder kans op overgewicht. U biedt moeders gelegenheid hun kind de borst te geven, door het verspreiden van het beeldmerk ‘Voeden kan hier’, te vinden bij meerdere openbare gelegenheden, onder andere horeca, winkels en attractieparken. 
  • Stimuleer scholen om een gezondere kantine te realiseren met de Richtlijn Eetomgevingen voor Scholen en de Kantinescan. Voor vo- en mbo-scholen is De Gezonde Schoolkantine mogelijk. Bij het voedingscentrum ziet u hoeveel schoollocaties al aan de slag zijn met de De Gezonde Schoolkantine voor vo- en mbo-scholen.

 

Een beweeegvriendelijk omgeving is een leefomgeving die mensen faciliteert, stimuleert en uitdaagt om te bewegen, te spelen en te sporten. Zolas een ommetje maken, buitenspelen, hardlopen of fietsen naar werk of school.

  • Combineer de fysieke aanpassingen (hardware) in de omgeving altijd met de organisatie van activiteiten (software) en goede onderlinge afspraken tussen betrokken partijen (orgware), zie ook het BVO Model.
  • Gebruik het Stappenplan beweegvriendelijke omgeving om beleid op te stellen voor het beweegvriendelijk maken van uw gemeente (Kenniscentrum Sport en Bewegen,2022).
  • Gebruik de 11 argumenten voor een beweegvriendelijke omgeving om dit thema te agenderen en om andere collega’s en stakeholders te overtuigen om de leefomgeving beweegvriendelijk in te richten.
  • Het e-book Bouwstenen van de beweegvriendelijke omgeving biedt inzicht in de werkzame mechanismen, bouwstenen en ontwerpprincipes van een beweegvriendelijke omgeving. En hoe je deze een plek kunt geven in het instrumentarium van de Omgevingswet.
  • Werk samen met de afdelingen sport en bewegen, gezondheid, mobiliteit en ruimtelijke ordening om te komen tot een integrale aanpak op een beweegvriendelijke omgeving.
  • Stimuleer JGZ Jeugdgezondheidszorg (Jeugdgezondheidszorg)(Jeugdgezondheidszorg) locaties om een binnenruimte te creëren die uitstraalt dat bewegen belangrijk, leuk en eenvoudig is met de Inspiratiegids Beweegstimulerende Inrichting JGZ (Kenniscentrum Sport en Bewegen).

 

Regelgeving en handhaving

Met regelgeving en handhaving kunt u als gemeente invloed uitoefenen op een (on)gezonde omgeving. Denk aan restrictief vestigingsbeleid voor (mobiele) snackkarren. Verleen bijvoorbeeld geen vergunning voor (mobiele) snackkarren in de omgeving van scholen en speelplaatsen, of wijken met veel overgewicht. Verbeter de verhouding tussen het aanbod van gezond en ongezond eten. Stel eisen aan gezonde voeding bij vergunningverlening. Bij sportevenementen geldt dan bijvoorbeeld als eis dat een groot deel van het voedselaanbod gezond is en er gratis kraanwater beschikbaar is. In het Onderzoek naar inzet gemeentelijk instrumentarium voor gezonde voedsel (agendastad.nl) leest u welke welke mogelijkheden het huidige (en toekomstige) gemeentelijke instrumentarium biedt om bij te dragen aan een gezonde voedselomgeving.

Meer informatie