Wilt u problematisch alcoholgebruik effectief en preventief aanpakken? Werk dan integraal. Dit betekent dat u verschillende maatregelen en interventies in samenhang inzet voor verschillende doelgroepen en hun omgeving.

U kunt integraal werken aan de hand van de volgende 4 pijlers:

1. Voorlichting en educatie;
2. Signalering en advies en ondersteuning;
3. Fysieke en sociale omgeving;
4. Regelgeving en handhaving. 

 

Voorlichting en educatie

De pijler voorlichting en educatie heeft verschillende functies, zoals het bekendmaken van wet- en regelgeving en het verspreiden van kennis. Deze kennis kan bijvoorbeeld gaan over de risico’s van alcoholgebruik, gedragsalternatieven en mogelijkheden voor hulp bij problemen. Ook lesprogramma’s, campagnes en e-health gericht op bewustwording vallen onder deze pijler.

Scholing of training is intensiever dan voorlichting. Dit kunt u inzetten om vaardigheden van burgers of lokale professionals te versterken.

Integrale lesprogramma's

Stimuleer en faciliteer scholen om preventieprogramma's in te zetten. Voorlichting geven in het onderwijs is alleen effectief als u rekening houdt met de richtlijnen verslavingspreventie en u daarnaast ook op andere pijlers inzet.

Een voorbeeld van een integraal lesprogramma is Helder op School, waarin ook aandacht is voor ouders, de schoolomgeving, regels en afspraken, signaleren en het aanpakken van problemen.

 

Landelijke campagnes op lokaal niveau

Doe mee aan landelijke campagnes als NIX18 of zet een eigen campagne op, die zich specifiek richt op een lokale doelgroep. Zo heeft de gemeente Barneveld in samenwerking met de jongerenraad en FrisValley de campagne Eentje Minder ontwikkeld om (vooral) jongeren bewust te maken dat alcohol en verkeer niet samengaan. Een ander voorbeeld is de Zeeuwse campagne Laat ze niet (ver)zuipen waarin lokale partners samenwerken aan het terugdringen van alcoholgebruik onder de 18 jaar en het tegengaan van schadelijk alcoholgebruik t/m 23 jaar. 

 

Signalering, advies en ondersteuning

Alcoholproblemen ontstaan vaak sluipend. Problemen vroeg signaleren en daarna adequaat reageren voorkomt dat het verergert en zwaardere zorg nodig is. De rol van de gemeente bij betrekking tot signaleren en adequaat handelen is coördinerend en stimulerend.

Neem als gemeente de regie en zorg voor samenwerking tussen gemeente, zorgverleners en waar mogelijk zorgverzekeraars.

Trainingen voor professionals

Stimuleer en train professionals in het onderwijs, de zorg en in de wijk om te screenen op mensen met problematisch alcoholgebruik. Zorg dat voor deze groep (kortdurende) effectieve interventies beschikbaar zijn, om (ernstig) overmatig tot problematisch alcoholgebruik te verminderen, bijvoorbeeld via minderdrinken.nl voor volwassenen. Of verwijs hen door naar gespecialiseerde (jeugd)verslavingszorg.

Laat de GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst) of uw lokale instelling voor verslavingszorg cursussen of trainingen organiseren. Met name voor professionals die in het uitgaansleven zorgen voor naleving van de Alcoholwet of die moeten omgaan met alcohol- en druggerelateerde agressie.

 

Een van de acties van gemeenten in het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) is dat zij een netwerksamenwerking opzetten om alcoholproblematiek bij inwoners van 18 jaar en ouder tijdig te signaleren. Lees in de brochure met geleerde lessen uit vier regio’s hoe u in uw gemeente zorgt voor een succesvolle lokale/regionale netwerksamenwerking. 

 

Fysieke en sociale omgeving

Zowel de inrichting van de fysieke omgeving als de sociale norm die een omgeving impliciet uitdraagt, is van invloed op hoe mensen zich in die omgeving gedragen. Dat geldt voor de openbare ruimte, maar ook voor bijvoorbeeld de thuisomgeving, school, sportverenigingen en uitgaansgebieden. Daarnaast kan de sociale omgeving van de drinker het gewenste gedrag impliciet of expliciet ondersteunen. Denk aan sportkantines die de tap sluiten tijdens jeugdwedstrijden en ouders die niet drinken op een kinderfeestje.

Als gemeente kunt u in verschillende maatschappelijke sectoren zulk alcoholbeleid stimuleren én naar uw eigen alcoholbeleid kijken.

  • Zet effectieve maatregelen in om de fysieke beschikbaarheid van alcohol te beperken; handhaaf de minimumleeftijdsgrens van 18 jaar, stel verkoopverboden in en beperk het aantal verkoopdagen, -tijden en -punten.

  • Beperk reclame-uitingen en de beschikbaarheid van alcohol in de openbare ruimte.

  • Stimuleer sportverenigingen om een alcoholbeleid op te stellen en na te leven, bijvoorbeeld aan de hand van de tips en voorbeelden van het Trimbos-instituut.

  • Stimuleer werkgevers in de gemeente om een alcoholbeleid in te voeren. Mogelijk samen met andere gezondheidsmaatregelen voor werknemers. Als gemeente bent u ook werkgever en kunt u het goede voorbeeld geven.

 

Regelgeving en handhaving

De belangrijkste wet voor het lokale alcoholbeleid is de Alcoholwet. Als gemeente heeft u de verantwoordelijkheid om elke vier jaar een Preventie- en Handhavingsplan alcohol op te stellen. Hierin staan de hoofdzaken van het beleid voor de preventie van alcoholgebruik, met name onder jongeren. En hoe u de wet handhaaft.

Binnen de landelijke kaders heeft u als gemeente de mogelijkheid om lokale regels te bepalen voor horeca, paracommerciële inrichtingen (zoals sportkantines), detailhandel, openbare ruimte, evenementen en drankketens.

  • Voorwaarden die bijdragen aan het beperken van alcoholgebruik: bijvoorbeeld het verbieden van happy hours in de horeca of stuntprijzen voor alcohol in de detailhandel.

  • Regels voor schenktijden alcohol in paracommerciële inrichtingen: bijvoorbeeld sportkantines.

  • Toelatingsleeftijd vaststellen voor horecagelegenheden: hierdoor mogen jongeren onder een bepaalde leeftijd na een bepaald tijdstip niet meer naar binnen.

  • Gerichte handhaving: bijvoorbeeld bij locaties waar de naleving van de alcoholwetgeving slecht is. Zoals plekken die de leeftijdsgrens niet handhaven, dronken personen naar binnen laten of die alcohol blijven schenken aan mensen die al dronken zijn. U kunt dit combineren met andere vormen van preventie en nalevingsonderzoek.

Lees meer op de website Handreiking en toezicht op de Alcoholwet.

 

Meer informatie