Er is landelijke wetgeving om de seksuele gezondheid te bevorderen. Het landelijk beleid geeft richting en ondersteuning aan het lokale beleid, maar is geen vervanging van de lokale verantwoordelijkheden. Binnen de wettelijke taken kunt u als gemeente uw lokale doelstellingen voor seksuele gezondheid concreet maken.
Taken van de Rijksoverheid
De landelijke overheid heeft de volgende taken bij de bevordering van seksuele gezondheid:
- bevorderen van voorlichting en seksuele vorming
- preventie van soa (Seksueel overdraagbare aandoeningen), seksueel geweld en ongewenste zwangerschap
- stimuleren van goede, laagdrempelige en betaalbare voorzieningen en zorg
- bestraffen en beschermen
- wet- en regelgeving
Wet- en regelgeving
De landelijke overheid draagt vanuit de Wet publieke gezondheid (Wpg (Wet publieke gezondheid )) zorg voor het bevorderen van seksuele gezondheid via:
- bestrijden van seksueel overdraagbare aandoeningen (soa (Seksueel overdraagbare aandoeningen)'s), inclusief bron- en contactopsporing
- preventie van seksueel geweld en ongewenste zwangerschap in samenhang met curatieve gezondheidszorg
- jeugdgezondheidszorg
- GGD (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst)
Lees meer over de Wet publieke gezondheid.
In het Wetboek van Strafrecht staat welk seksueel gedrag wettelijk strafbaar is, namelijk:
- verkrachting
- aanranding
- grooming (Grooming is digitaal kinderlokken. Er is sprake van grooming als een volwassene via ICT contact legt met een kind, met de intentie om dat kind te ontmoeten met het doel om seksueel misbruik te plegen of kinderpornografische afbeeldingen te produceren (Bron: politie.nl). )
- jeugdprostitutie
- plegen van ontucht en seks hebben met een kind jonger dan 16 jaar
- het in bezit hebben of verspreiden van kinderporno.
Uw belangrijkste taken als gemeente zijn:
- voorlichten
- opvangen
- beschermen van burgers
- signaleren van seksueel geweld.
Alle burgers kunnen bij de politie melding en aangifte doen van seksueel geweld. De politie is naast het opsporen van zedendelicten ook verantwoordelijk voor een eerste opvang. Indien nodig verwijzen zij door naar specialistische zorg.
Sekswerk is een legaal beroep in Nederland. De wet- en regelgeving voor sekswerk is per gemeente verschillend. Bijvoorbeeld wat betreft het verlenen van vergunningen, handhaving en uitvoering van het beleid. Er is geen landelijk beleid op sekswerk. Wel is er een wetsvoorstel in behandeling voor de landelijke regulering van prostitutie en bestrijding van missstanden in de seksbranche: de Wet regulering sekswerk (WRS). Deze wet verplicht sekswerkers om zich te laten registreren. Ook verschuift de leeftijdsgrens voor sekswerkers van 18 naar 21 jaar. Aandachtspunt is de verwachting dat veel sekswerkers zich niet willen registeren, uit het zicht verdwijnen en daarmee moelijker bereikbaar worden voor preventie en zorg.
Beleidskaders voor lokaal beleid
Het Nationaal Actieplan 2018-2022 soa (Seksueel overdraagbare aandoeningen)/hiv (humaan immunodeficiëntievirus ) en seksuele gezondheid beschrijft ambities, concrete acties en verantwoordelijken voor doelstellingen op het gebied van:
- preventie en zorg
- surveillance soa en hiv en monitoring seksuele gezondheid
- seksuele vorming en ontwikkeling
- preventie, opsporing en behandeling van soa
- preventie, opsporing en behandeling van hiv
- preventie van ongewenste zwangerschappen en zorg bij ongewenste zwangerschappen
- preventie van seksuele grensoverschrijding en seksueel geweld
Lees het Nationaal Actieplan 2018-2022 op de website van het RIVM.
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zet extra in op preventie van en zorg bij onbedoelde zwangerschap. Daarbij is er extra aandacht voor groepen in kwetsbare omstandigheden. Het beleid is ingericht op vier pijlers: Collectieve preventie via campagnes, stimuleringsprogramma relaties en seksualiteit en gratis anticonceptie voor groepen in kwetsbare omstandigheden
- Keuzehulp bij onbedoelde zwangerschap
- Nazorg na abortus
- Monitoring resultaten en impact
Meer informatie
- Zevenstappenplan Onbedoelde (tiener)zwangerschappen (Rijksoverheid.nl)
- Kamerbrief over preventie en ondersteuning onbedoelde zwangerschappen (Rijksoverheid.nl)
Seksualiteit en seksuele diversiteit is een kerndoel voor het basisonderwijs, de onderbouw van het voortgezet onderwijs en het speciaal onderwijs. Het verplicht scholen om daadwerkelijk aandacht te besteden aan relationele en seksuele vorming. Dit bevordert een respectvolle omgang met seksualiteit, vergroot de seksuele weerbaarheid en kan discriminatie en pesten of intimidatie op grond van seksuele diversiteit of sekse tegengaan.
Lees meer in het besluit kerndoelen onderwijs op het gebied van seksuele diversiteit.
Nieuwe Beleidsvisie Seksuele gezondheid
Het ministerie van VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) heeft in oktober een nieuwe beleidsvisie op Seksuele gezondheid gepubliceerd:
Subsidie Aanvullende Seksuele Gezondheidszorg
Als gemeente kunt u gebruikmaken van de subsidieregeling Aanvullende Seksuele Gezondheidszorg (ASG). Dit is een wettelijke subsidieregeling van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het is een aanvulling op de reguliere zorg (huisartsen en specialisten).
De subsidie is bedoeld voor GGD (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst)’en. Bijvoorbeeld voor een soa (Seksueel overdraagbare aandoeningen)-polikliniek voor hoog-risicogroepen en voor Sense-spreekuren voor voor jongeren met vragen en problemen over relaties en seksualiteit. Jongeren tot 25 jaar kunnen hiervoor gratis, anoniem en laagdrempelig terecht bij Sense-spreekuren in hun regio.
Lees meer over de subsidieregeling Aanvullende Seksuele Gezondheidszorg op de website van het RIVM.
Meer informatie
- LHBTI-emancipatie en gendergerelateerd geweld (Rijksoverheid.nl)
- Prostitutie op Rijksoverheid.nl
- Gezondheidsbeleid van de VNG en gezondheid statushouders op de website van de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten)