< Terug naar de overzichtspagina GALA / SPUK

Benieuwd welke kennis beschikbaar is en welke bronnen van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) en de landelijke kennisinstituten u kunt raadplegen om te werken aan de doelen van het GALA? U vindt het op deze pagina. 

 

Doelen binnen het GALA 

Binnen het GALA zijn  gemeenschappelijke doelen opgesteld om te werken aan gezond en actief leven, onderschreven door het ministerie van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport), gemeenten, GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst)'en en zorgverzekeraars. Hieronder vindt u alle doelen en de daarbij beschikbare kennis en informatiebronnen die u helpen om aan deze doelen te werken.

Gemeenten ontwikkelen een lokale aanpak voor het terugdringen van gezondheidsachterstanden om kwetsbare groepen te bereiken. Dit begint al bij de eerste duizend dagen van een kind, want die zijn in grote mate bepalend voor de gezondheid op latere leeftijd. Daarom is een kansrijke start voor elk kind onbetwist een noodzakelijke voorwaarde voor een gezond leven.

Gezondheidsachterstanden

Kansrijke Start

Het versterken van de sociale basis gaat over het omzien naar  elkaar in de wijken, buurten en dorpen. Maar ook over het autonoom kunnen leiden van het leven met eigen regie en een netwerk vanuit die basis. Gemeenten faciliteren een sterke lokale sociale basis  met een sterke sociale samenhang en laagdrempelige toegankelijke voorzieningen waar mensen op elkaar kunnen terugvallen en meedoen in de samenleving.

Versterken sociale basis

Mantelzorg

Eén tegen Eenzaamheid

Welzijn op recept

De recente cijfers over roken, overgewicht, alcoholgebruik, bewegen en mentale gezondheid onder volwassenen en kinderen onderstrepen de urgentie om blijvend in te zeten op de doelen van het Nationaal Preventieakkoord en het bevorderen van een integrale aanpak van een gezonde leefstijl in een gezonde leefomgeving. Met de afspraken in het GALA kan nadere uitvoering worden gegeven aan enkele specifieke onderwerpen uit het preventieakkoord en sportakkoord II.
 

Aanpak overgewicht en obesitas

 

Leefstijl algemeen

OKO - Opgroeien in een kansrijke omgeving

Vroegsignalering alcoholproblematiek

Roken en Drugs

Sport en Bewegen

Seksuele Gezondheid

Mentale gezondheid en weerbaarheid zijn belangrijke voorwaarden om gezond te leven en gezond op te groeien. Gemeenten worden gestimuleerd mentale gezondheid te integreren in hun bredere aanpak gezondheid.

Artikel 5a van de Wpg Wet publieke gezondheid (Wet publieke gezondheid ) geeft gemeenten opdracht om zorg te dragen voor de uitvoering van de ouderengezondheidszorg. Door de vergrijzing wordt het steeds belangrijker hoe hier invulling aan gegeven wordt. Vitaal ouder worden gaat over lichamelijke vitaliteit, waar voldoende bewegen en goede voeding aan bijdragen. Maar ook over vitaal blijven op sociaal  en mentaal gebied, met een sociaal netwerk waar je deel van uitmaakt en door activiteiten te ondernemen waardoor je je zinvol voelt. Het gaat erom dat mensen, samen met hun naasten, in regie blijven over hun eigen leven.

Voor een domeinoverstijgende inzet is samenwerking nodig. Zowel lokaal als regionaal. En niet alleen binnen het gemeentelijk domein en het zorgdomein (zoals huisarts, wijkverpleegkundige) op lokaal niveau, maar ook tussen gemeenten en met het zorgdomein op regionaal niveau (zoals zorgverzekeraars). Daarnaast is voor een landelijk dekkend aanbod voor de ketenaanpakken van belang dat gemeenten en zorgverzekeraars op regionaal niveau afspraken maken, die op lokaal niveau tot uitvoering komen.

Domeinoverstijgende inzet vanuit een regionale preventieinfrastructuur:

Vijf ketenaanpakken

In het GALA zijn afspraken gemaakt om - uiteindelijk - te komen tot een landelijk dekkend aanbod van vijf ketenaanpakken. Hierover dienen gemeenten en zorgverzekeraars op regionaal niveau afspraken te maken, die op lokaal niveau tot uitvoering komen. Hieronder vindt u deze vijf ketenaanpakken en doorververwijzingen naar meer informatie.

Er wordt gewerkt aan handreikingen voor de verschillende ketenaanpakken. Deze handreikingen bevatten informatie over de stappen die u moet doorlopen om de ketenaanpak te implementeren. Ook vindt u veel informatie, formats en inspirerende praktijkvoorbeelden. Indien beschikbaar zijn deze hieronder opgenomen.

De Ketenaanpak Kansrijke start is bedoeld om gezinnen in een kwetsbare situatie vroeg in beeld te brengen. Zo kunnen deze gezinnen zo snel mogelijk de zorg en ondersteuning krijgen die ze nodig hebben, met als richtpunt de eerste 1000 dagen na de geboorte van een kind. Lees meer over het programma: Actieprogramma Kansrijke Start | Kansrijke Start

Lees meer over het stimuleringsprogramma lokale coalities Kansrijke Start voor ondersteuning van gemeenten bij het bouwen of versterken van lokale (en/of regionale) coalities rond de eerste 1000 dagen van kinderen.
 

Handreiking

Voor iedere ketenaanpak wordt er vanuit de implementatietrajecten een handreiking  opgesteld met een concrete beschrijving van de uit te voeren onderdelen van de ketenaanpak in de verschillende domeinen. Lees hier de handreiking ketenaanpak Kansrijke Start.

Monitoring

Er wordt gewerkt aan een monitor omtrent GALA.  Het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) volgt de invoering van het actieprogramma Kansrijke Start met een landelijke monitor en ondersteunt sinds 2021 gemeenten bij het volgen van de lokale ontwikkelingen binnen Kansrijke Start door middel van een lokale lerende evaluatie. Zie ook de indicatorenset voor de Lokale Monitoring Kansrijke Start.

 

De ketenaanpak valpreventie is voor thuiswonende ouderen van 65 jaar of ouder die meer risico lopen op vallen. Er zijn erkende beweeginterventies ingekocht door het sociaal domein die zich richten op het verkleinen van het risico op vallen. 

Handreiking en infographic

Monitoring

Een monitor is in de maak. Eind 2023 is naar verwachting meer bekend over hoe de monitor valpreventie er precies uit komt te zien en op welke manier de gegevens precies uitgevraagd worden. De verwachting is dat de monitor vanaf 2024 gaat lopen. De uitvraag zal jaarlijks in het eerste kwartaal plaatsvinden en gaan over het voorgaande jaar.

Handreiking

In deze GALA handreiking GALA Handreiking voor zorgverzekeraars en gemeenten bij het Landelijk model ketenaanpak voor kinderen met overgewicht en obesitas ontwikkeld in opdracht van het ministerie van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) komen onder meer aan bod:

  • de minimale randvoorwaarden om de keten als een samenhangend geheel te realiseren en duurzaam te laten functioneren.
  • welke onderdelen van zorg en ondersteuning tenminste beschikbaar moeten zijn vanuit de zorgverzekering en vanuit de gemeente.
  • welke kosten onder verantwoordelijkheid van de gemeente vallen en welke onder verantwoordelijkheid van de zorgverzekeraar.   

Deze nieuwe GALA handreiking is aanvullend op alle bestaande documenten  voor de implementatie van de aanpak Kind naar Gezond Gewicht, waaronder de Handreiking van Kind naar Gezonder Gewicht  die de processtappen beschrijft voor de lokale projectleider in het realiseren van een lokale aanpak voor kinderen met overgewicht en obesitas.

Monitoring

Er wordt gewerkt aan een monitor omtrent GALA. Het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) heeft een indicatorenset ontwikkeld voor de aanpak Kind naar Gezonder Gewicht om de aanpak beter te kunnen volgen en waar nodig te verbeteren.

Financiering

Door de nieuwe regelgeving van de Nza per 1 januari 2024 kunnen onderdelen van de ketenaanpak bekostigd worden vanuit de Zorgverzekeringswet. Momenteel is dit nog niet mogelijk door de benodigde randvoorwaarden. In 2024 wordt wel een eerste stap gemaakt met het vergoeden van specifieke onderdelen. Lees meer hierover in de procesupdate.

De Ketenaanpak GLI  is bedoeld om duurzame gedragsverandering te bereiken bij mensen met overgewicht of obesitas. Op dit moment worden in Nederland zeven erkende gecombineerde leefstijlinterventies vergoed vanuit de basisverzekering. Lees welke GLI dat zijn en lees over de beschikbaarheid van een GLI Gecombineerde Leefstijlinterventie (Gecombineerde Leefstijlinterventie ) in uw gemeente.  Lees meer over de Netwerk-/ketenaanpak Overgewicht & Obesitas Volwassenen.

Handreiking

Er wordt gewerkt aan een handreiking. Zonmw publiceerde een handreiking “geleerde lessen van duurzame integrale implementatie van de gecombineerde leefstijlinterventie (GLI)”  om regionale samenwerkingsverbanden te helpen met de opzet en implementatie van een GLI in de regio.

Monitoring

Er is ook een monitor omtrent GALA in de maak. Het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) monitort sinds 2019 de landelijke implementatie van de GLI-programma’s, rapportages zijn hier te vinden Gecombineerde leefstijlinterventie (GLI) | RIVM.

De Ketenaanpak Welzijn op Recept is een werkwijze om mensen met psychosociale klachten te helpen door de samenwerking tussen huisarts, eerstelijns zorgverlener, welzijn en het sociaal domein. Lees meer bij het Landelijk kennisnetwerk Welzijn op Recept.

Handreiking

Het Landelijk Kennisnetwerk Welzijn op Recept heeft samen met Movisie Landelijk Kennisinstituut Sociale Vraagstukken (Landelijk Kennisinstituut Sociale Vraagstukken ), VNG Vereniging van Nederlandse Gemeenten (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) en ZN een handreiking en modelovereenkomst regionale inkoop geschreven Welzijn op Recept: modelovereenkomst en handreiking | VNG.

Monitoring

Er wordt gewerkt aan een monitor omtrent GALA. Er worden in de handreiking tips en indicatoren beschreven voor monitoring en er is ook een handreiking monitoring en evalueren te downloaden. Monitoring en evalueren van Welzijn op Recept | Welzijnoprecept.nl.

Roadmap Gezond Leven

Voor de implementatie en uitvoering van het Integraal ZorgAkkoord (IZA) en het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) heeft de VNG Vereniging van Nederlandse Gemeenten (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) een dynamisch document gemaakt als hulpmiddel voor gemeenten: de roadmap Gezond Leven.