Wat is effectieve valpreventie voor gemeenten en hoe verbindt u die met het zorgdomein en gemeentelijke beleidsterreinen? Voorbeelden, cijfers en feiten en de ketenaanpak helpen om tot effectieve valpreventie binnen uw gemeente te komen. Gemeenten krijgen in het coalitieakkoord de taak om valpreventieprogramma’s aan te bieden aan inwoners vanaf 65 jaar. Op deze pagina vindt u informatie over hoe de ketenaanpak valpreventie is opgebouwd.
De ketenaanpak valpreventie
De ketenaanpak voor valpreventie is gericht op thuiswonende ouderen van 65 jaar of ouder, met een verhoogd valrisico. De aanpak bestaat uit vier stappen. In de handreiking Ketenaanpak Valpreventie vindt u per stap een uitleg: wat is het, hoe en waar wordt het uitgevoerd en wie heeft hierin een rol.
Stap 1: Opsporing valrisico
Het is belangrijk om een verhoogd valrisico tijdig op te sporen. Ouderen zijn zich namelijk vaak niet bewust dat ze een verhoogd valrisico hebben, of ze zien vallen als iets dat nu eenmaal bij het ouder worden hoort. Professionals die met ouderen werken, vervullen een essentiële rol in het opsporen van verhoogd valrisico. Benieuwd hoe professionals ouderen met een verhoogd valrisico opsporen? In de handreiking Ketenaanpak Valpreventie vindt u meer informatie over het opsporen van valrisico's van VeiligheidNL.
Drie niveaus voor valrisico's
Laag valrisico: voorlichting over valpreventie en doorverwijzing naar regulier sport- en beweegaanbod.
Matig valrisico: voorlichting over valpreventie en doorverwijzing aar een valpreventieve beweeginterventie.
Verhoogd valrisico: verdere specificatie van het valrisico door een zorgverlener ( door middel van screenen).
Stap 2: Screenen van valrisicofactoren
Bij ouderen met een verhoogd valrisico brengt de professional de risicofactoren voor vallen bij (thuiswonende) ouderen in kaart met de Valanalyse. Zo worden alle risico's beoordeeld zodat er op maat adviezen en interventies gegeven kunnen worden.
Stap 3: Valpreventieve beweeginterventies
Een effectieve valpreventie-aanpak binnen uw gemeente bevat altijd een valpreventieve beweeginterventie. Dit zijn de drie valpreventieve beweeginterventies:
Bij voorkeur zet u lokaal een mix van interventies in. Zo kunnen ouderen een interventie kiezen die aansluit bij hun wensen en behoeften. Ook vergroot het de kans dat zij na afloop van een interventie, aansluiting vinden bij andere interventies en blijven bewegen. Bekijk interventies in de interventiedatabase.
Denk ook aan aanpassingen in huis en de omgeving, beoordeling van medicatie, het aanpakken van visus- en voetproblemen of voedingsinterventies, educatieve en psychologische interventies, waaronder aanpakken van valangst. Of het medisch behandelen van cardiovasculaire aandoeningen en overige onderliggende ziektes.
aanvullende interventies
Aanvullende interventies
Aanvullend op de drie bewezen effectieve valpreventieve beweeginterventies worden interventies/adviezen aangeboden die zijn vastgesteld tijdens de screening. Dit is bijvoorbeeld een interventie die zich richt op valangst, of een gecombineerde valpreventieve interventie.
Interventie bij valangst
Angst om te vallen leidt bij ouderen vaak tot het vermijden van bewegen. Voor ouderen die bang zijn om te vallen zijn twee erkende interventies beschikbaar die gericht zijn op het verminderen van valangst en het verbeteren van de bewegingsvrijheid die u als gemeente kunt inzetten.:
Gecombineerde valpreventieve interventie
Omdat bij valongevallen vaak meerdere factoren een rol spelen is het waardevol een valpreventieve beweeginterventie aan te vullen met andere effectieve interventies. Een voorbeeld van een gecombineerde interventie die u als gemeente kunt inzetten is Thuis Onbezorgd Mobiel (TOM). Deze erkende interventie combineert een erkende valpreventieve beweeginterventie met voedingsvoorlichting en -advies en sociale contactmomenten.
Stap 4: Actieve begeleiding en doorverwijzing naar structureel beweegaanbod
Het is belangrijk ouderen goed te begeleiden naar passend sport- en beweegaanbod dat aansluit bij het niveau en de wensen en behoeften van ouderen. Zorg voor voldoende sport- en beweegaanbod in uw gemeente, zodat ouderen nadat een interventie is afgelopen, ook voldoende blijven bewegen. Het helpt als al tijdens de interventie, aanbieders van sport en beweging al in contact komen met de doelgroep en vertellen over de mogelijkheden. Dit vergroot ook de kans dat ouderen na het volgen van een beweeginterventie, als groep doorgaan met sport en bewegen.
Handvatten om de verbinding te maken met structureel sport- en beweegaanbod vindt u op de Tipkaart Valpreventie van het Kenniscentrum Sport & Bewegen.
Meer lezen?
Neem een kijkje in het overzicht voor valpreventie of ga naar de handreiking ketenaanpak valpreventie. Dit is een hulpmiddel voor gemeenten, GGD (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst)’en en lokale partners om aan de slag te gaan met de ketenaanpak valpreventie.
Voorbeelden ketenaanpak valpreventie
Op zoek naar inspirerende voorbeelden voor valpreventie voor ouderen? Op de pagina voorbeelden vindt u onder andere het project Laat je niet vallen, uitgevoerd in de gemeente Amsterdam.
Ondersteuning door het RIVM en VeiligheidNL
Indicatoren content
Met de korte vragenlijst wil het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) vanaf januari 2024 informatie verkrijgen over:
- Of binnen gemeenten de valrisicotest wordt afgenomen bij thuiswonende ouderen.
- Het aantal thuiswonende ouderen bij wie de valrisicotest is afgenomen in het afgelopen jaar (bijvoorbeeld tijdens een vitaliteitsbijeenkomst of andere welzijnsactiviteit).
- Welke valpreventieve beweeginterventies gemeenten aanbieden aan thuiswonende ouderen.
- Hoe vaak de erkende valpreventieve beweeginterventies van InBalans, Otago en Vallen Verleden Tijd in het afgelopen jaar zijn uitgevoerd.
- Hoeveel thuiswonende ouderen in het afgelopen jaar hebben deelgenomen aan een valpreventieve beweeginterventie.
Monitor Valpreventie
Om inzicht te krijgen in de stand van zaken en de opbrengsten van de ketenaanpak Valpreventie, voert het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) jaarlijks een monitor uit. Hierin worden zowel data uit het verzekerd (zorg)domein als het sociaal domein gebruikt. Zoals landelijke statistieken van Vektis, het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) en VeiligheidNL. Onder alle gemeenten zet het RIVM een korte vragenlijst uit. Deze is in samenspraak met VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) (en gemeenten) opgesteld. Daarnaast gaat het RIVM ter verdieping aanvullende kwantitatieve en kwalitatieve informatie ophalen bij enkele gemeenten, via een aanvullende vragenlijst, interviews en/of focusgroepen.
vervolg monitor valpreventie
In het najaar van 2023 zal bekend worden hoe de monitor Valpreventie er precies uit komt te zien en hoe de gegevens worden uitgevraagd. Daarbij is de verwachting dat de monitor vanaf 2024 gaat lopen. De uitvraag zal jaarlijks in het eerste kwartaal plaatsvinden en gaan over het voorgaande jaar.