Wat is effectieve valpreventie voor gemeenten en hoe verbind je die met het zorgdomein en gemeentelijke beleidsterreinen? Voorbeelden, cijfers en feiten en de ketenaanpak helpen om tot effectieve valpreventie binnen jouw gemeente te komen. Gemeenten krijgen in het coalitieakkoord de taak om valpreventieprogramma’s aan te bieden aan inwoners vanaf 65 jaar. Op deze pagina vind je informatie over hoe de  ketenaanpak valpreventie is opgebouwd.

De ketenaanpak valpreventie

De ketenaanpak voor valpreventie is gericht op thuiswonende ouderen van 65 jaar of ouder, met een verhoogd valrisico. De aanpak bestaat uit vier stappen. In de handreiking Ketenaanpak Valpreventie vind je per stap een uitleg: wat is het, hoe en waar wordt het uitgevoerd en wie heeft hierin een rol.

Stap 1:  Opsporing valrisico

Het is belangrijk om een verhoogd valrisico tijdig op te sporen. Ouderen zijn zich namelijk vaak niet bewust dat ze een verhoogd valrisico hebben, of ze zien vallen als iets dat nu eenmaal bij het ouder worden hoort. Professionals die met ouderen werken, vervullen een essentiële rol in het opsporen van verhoogd valrisico. Benieuwd hoe professionals ouderen met een verhoogd valrisico opsporen? In de handreiking Ketenaanpak Valpreventie vind je meer informatie over het opsporen van valrisico's van VeiligheidNL.

Drie niveaus voor valrisico's

Laag valrisico:  voorlichting over valpreventie en doorverwijzing naar regulier sport- en beweegaanbod. 
Matig valrisico: voorlichting over valpreventie en doorverwijzing aar een valpreventieve beweeginterventie.
Verhoogd valrisico: verdere specificatie van het valrisico door een zorgverlener (door middel van screenen).

Stap 2: Screenen van valrisicofactoren

Bij ouderen met een verhoogd valrisico brengt de professional de risicofactoren voor vallen bij (thuiswonende) ouderen in kaart met de Valanalyse. Zo worden alle risico's beoordeeld zodat er op maat adviezen en interventies gegeven kunnen worden. 

Stap 3: Valpreventieve beweeginterventies

Een effectieve valpreventie-aanpak binnen jouw gemeente bevat altijd een valpreventieve beweeginterventie. Dit zijn de drie valpreventieve beweeginterventies:  

• In Balans
• Otago 
• Vallen Verleden Tijd 

Valpreventieve beweeginterventies kunnen vanuit de SPUK gefinancierd worden. Thuis Onbezorgd Mobiel (TOM) is een valpreventieprogramma gebaseerd op bewegen, voeding en sociale contacten. Het bewegen gebeurt met de beweeginterventie In Balans. Daarmee kan TOM ook vanuit de SPUK gefinancierd worden.

Bij voorkeur zet je lokaal een mix van interventies in. Zo kunnen ouderen een interventie kiezen die aansluit bij hun wensen en behoeften. Ook vergroot het de kans dat zij na afloop  van een interventie, aansluiting vinden bij andere interventies en blijven bewegen. Bekijk interventies in de interventiedatabase. 

Denk ook  aan aanpassingen in huis en de omgeving, beoordeling van medicatie, het aanpakken van visus- en voetproblemen of voedingsinterventies, educatieve en psychologische interventies, waaronder aanpakken van valangst. Of het medisch behandelen van cardiovasculaire aandoeningen en overige onderliggende ziektes.

Vergoeding valpreventieve beweeginterventies vanuit de Zorgverzekeringswet

Per 1 januari 2024 is vergoeding mogelijk vanuit de Zorgverzekeringswet voor valpreventieve beweeginterventies voor personen met een hoog valrisico die als gevolg van onderliggende of bijkomende somatische of psychische problemen zijn aangewezen op begeleiding op het niveau van een fysiotherapeut. Eind februari heeft het Zorginstituut Nederland, ZIN, een beoordelingskader afgegeven voor effectieve beweeginterventies. Het zorginstituut heeft beschreven aan welke voorwaarden valpreventieve beweeginterventies  minimaal moeten voldoen vanuit de Zorgverzekeringswet vergoed te kunnen worden. Dit kader biedt de zorgverzekeraars de mogelijkheid om een effectieve beweeginterventie in te kopen voor ouderen met een hoog valrisico én onderliggend lijden. 

Uit het beoordelingskader blijkt dat de erkende interventie Otago voldoet als individuele interventie volledig aan de gestelde criteria. In Balans voldoet ook aan de criteria, mits de intensiteit en groepsgrootte worden aangepast. Otago voldoet ook als groepsinterventie aan de criteria als de intensiteit en groepsgrootte worden aangepast. Vallen Verleden Tijd is weliswaar erkend met goede aanwijzingen voor effectiviteit, maar komt niet voor vergoeding uit de Zorgverzekeringswet in aanmerking omdat deze interventie te zeer afwijkt van de gestelde criteria. 

Stap 4: Actieve begeleiding en doorverwijzing naar structureel beweegaanbod

Het is belangrijk ouderen goed te begeleiden naar passend sport- en beweegaanbod dat aansluit bij het niveau en de wensen en behoeften van ouderen. Zorg voor voldoende sport- en beweegaanbod in jouw gemeente, zodat ouderen nadat een interventie is afgelopen, ook voldoende blijven bewegen. Het helpt als al tijdens de interventie, aanbieders van sport en beweging al in contact komen met de doelgroep en vertellen over de mogelijkheden. Dit vergroot ook de kans dat ouderen na het volgen van een beweeginterventie, als groep doorgaan met sport en bewegen.  

Handvatten om de verbinding te maken met structureel sport- en beweegaanbod vind je op de Tipkaart Valpreventie van het Kenniscentrum Sport & Bewegen. 

Meer lezen?

Neem een kijkje in het overzicht voor valpreventie of ga naar de handreiking ketenaanpak valpreventie. Dit is een hulpmiddel voor gemeenten, GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst )’en en lokale partners om aan de slag te gaan met de ketenaanpak valpreventie.

Ondersteuning door het RIVM en VeiligheidNL

• Gemeenten aan zet voor valpreventie | VeiligheidNL
• Handreiking Ketenaanpak | VeiligheidNL
• Terugkijken Webinar Ketenaanpak valpreventie borgen in gemeentelijk beleid
• Terugkijken Webinar gemeente aan zet voor valpreventie
• Veelgestelde vragen over de ketenaanpak valpreventie | VeiligheidNL